Diferencia entre revisiones de «Mēxihco»

Añadir enlaces
Īhuīcpa Huiquipedia, in yōllōxoxouhqui cēntlamatilizāmoxtli
Explorar historial interactivamente
← AchtopaAchiyok yankwik →
Contenido eliminado Contenido añadido
VisualWikitexto
Bot quīxpolihuīltiā: ''Tlacēnti 26'', quihcuiloā: ''26 ic cē mētztli''
Bot quīxpolihuīltiā: ''Tlamācuīlti 5'', quihcuiloā: ''5 ic mācuīlli mētztli''
Pantli 119: Pantli 119:
[[Tlachiucnāuhti 27]], [[1821]] {{4casa}} xiuhpan, ōcalacque Āltepētl Mēxihco [[Agustín de Iturbide]] īhuān īyāōquizcahuān. Iuh ōmochīuh ītēmaquixtiliz [[Yancuīc Caxtillān]] in īhuīcpa Huēhueh Caxtillān, [[Europan]]co. Īca ītōcā Agustín Inic Cē, inīn xiuhpan motlahtohcātlālia Iturbide huēyi tlahtoāni in īpan ixquich Mēxihco ahnōzo huēhuehtlahtohcāyōtl in [[Ānāhuac]].
[[Tlachiucnāuhti 27]], [[1821]] {{4casa}} xiuhpan, ōcalacque Āltepētl Mēxihco [[Agustín de Iturbide]] īhuān īyāōquizcahuān. Iuh ōmochīuh ītēmaquixtiliz [[Yancuīc Caxtillān]] in īhuīcpa Huēhueh Caxtillān, [[Europan]]co. Īca ītōcā Agustín Inic Cē, inīn xiuhpan motlahtohcātlālia Iturbide huēyi tlahtoāni in īpan ixquich Mēxihco ahnōzo huēhuehtlahtohcāyōtl in [[Ānāhuac]].
Īpan [[1846]] {{3conejo}} xihuitl, ōmpēhua yāōyōtl in tlein [[Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān|Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl]] chānehqueh ōquichihuilique Mēxihco inīc quincuīcuilizque mēxihcah huel cencah huēyi īcecniquizaliz intlāltzin. Inīc yāōyōpan quicuīcuilique Mēxihco in āxcān tiquixmauhtih iuhquin [[California]], [[Nevada]], [[Utah]], [[Colorado]], [[Yancuīc Mēxihco]], [[Texas]], [[Arizona]] īhuān occē tlahtohcāyōtl. Quipalehuique in īquizcan, ōmicque inīn yāōyōpan in iximachoh iuhquin (Tiyacauhque Īconehuantzin Chapōltepēc). Otlan in yāōyōtl īpan [[1848]] {{5ped}} xihuitl.
Īpan [[1846]] {{3conejo}} xihuitl, ōmpēhua yāōyōtl in tlein [[Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān|Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl]] chānehqueh ōquichihuilique Mēxihco inīc quincuīcuilizque mēxihcah huel cencah huēyi īcecniquizaliz intlāltzin. Inīc yāōyōpan quicuīcuilique Mēxihco in āxcān tiquixmauhtih iuhquin [[California]], [[Nevada]], [[Utah]], [[Colorado]], [[Yancuīc Mēxihco]], [[Texas]], [[Arizona]] īhuān occē tlahtohcāyōtl. Quipalehuique in īquizcan, ōmicque inīn yāōyōpan in iximachoh iuhquin (Tiyacauhque Īconehuantzin Chapōltepēc). Otlan in yāōyōtl īpan [[1848]] {{5ped}} xihuitl.
Īpan [[Tlamācuīlti 5]], [[1862]] {{6conejo}} xihuitl, mēxihcatl yāōquizque īhuān yāōquizcayacanqui in ītōcā texācatl [[Ignacio Zaragoza]], quimpēuhqueh [[Francia|franciatlācah]] in oncān ītauhcayō motōcāyotia (Īnecaliliz in Cuetlaxcōāpan) īpan yāōcāltepēpan Loreto īhuān Guadalupe īca nāhuamācēhualtin zacapoaxtlah īhuān xōchipolcah. Zātēpan, īpan [[1864]] {{8ped}} xihuitl, nicān pēhua Mēxihco Tenōchtitlan īntlahtohcāyōpan austriatlācah huēyi tlahtoāni [[Ferdinand Maximilian]] īhuān huēyi cihuātlahtoāni [[Carlota Amalia]].
Īpan [[5 ic mācuīlli mētztli]], [[1862]] {{6conejo}} xihuitl, mēxihcatl yāōquizque īhuān yāōquizcayacanqui in ītōcā texācatl [[Ignacio Zaragoza]], quimpēuhqueh [[Francia|franciatlācah]] in oncān ītauhcayō motōcāyotia (Īnecaliliz in Cuetlaxcōāpan) īpan yāōcāltepēpan Loreto īhuān Guadalupe īca nāhuamācēhualtin zacapoaxtlah īhuān xōchipolcah. Zātēpan, īpan [[1864]] {{8ped}} xihuitl, nicān pēhua Mēxihco Tenōchtitlan īntlahtohcāyōpan austriatlācah huēyi tlahtoāni [[Ferdinand Maximilian]] īhuān huēyi cihuātlahtoāni [[Carlota Amalia]].


Nicān ōpēuh, in īpan [[Tlamahtlāccēti 20]], [[1910]] {{2conejo}} xihuitl huēy yāōyōtl ihtic Mēxihco motōcāyotia "[[Mēxihcatl Icnīuhyāōyōtl]]", in iuh ōmāltepētlāli [[Francisco I. Madero]].
Nicān ōpēuh, in īpan [[Tlamahtlāccēti 20]], [[1910]] {{2conejo}} xihuitl huēy yāōyōtl ihtic Mēxihco motōcāyotia "[[Mēxihcatl Icnīuhyāōyōtl]]", in iuh ōmāltepētlāli [[Francisco I. Madero]].

Tlachiyaliztli ipan 23:26 9 Nāuh 2014

huēhuehtlahtōlli   yankuiktlajtoli  
  1. REDIRECCIÓN Nemachiyōtīlli:Tlacatiyan (nci)

Mēxihco[meːˈʃiʔko] īāchcāuhtōca Mēxihcatl Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl (caxtillāntlahtōlcopa México īāchcāuhtōca Estados Unidos Mexicanos) cē tlācatiyān tlātectli īpan in huiztlāmpa in ōmpa Ixachitlān mictlāmpa; tlacempanahuia inic huēyi in āltepēnānyōtl in Āltepētl Mēxihco īhuān in Mēxihco tēcuācān in īpan Calpōlli Tlahtōlōyān ca.

Cuāxōchtia in mictlāmpa īca in Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān, nō in tlāpcopa huitztlāmpa īca Cuauhtēmallān īhuān Belice, in tlāpcopa īca in Ayōllohco Mēxihco īhuān in Caribe Huēyātl cuāxōchtia īca tlalhuāctli Cuba, īhuān in cihuātlāmpa īca in Tēpāpāquiltiliztli Ilhuicaātl. Inic caxtōlli tlapanahuia inic ānqui tlācatiyān in tlālticpac īca achi 2 millones km². Mopōhuah oc achi 112 millones chānehqueh īpan 201011 tōchtli. In achi mochintin īntlācatcātlahtōlli in caxtillāntlahtōlli ca, īnnāhuac 63 mācēhuallāhtōlli in Tlahtohcāyōtl quinīxmati iuhqui tlācatiyāntlāhtōlli.

In tlācah ōnencah Mēxihco īxquichcauh cequi 30 000 xihuitl yēppa. Zātēpan miac centzonxihuitl, ōyōcoxqueh in Ānāhuac, Huāccāixachitlān īhuān in Huāccāīxtlahuaāmaixachitlān nenayōtl. Zātepan achi 300 xihuitl in caxtiltēcah ōtlālpolohqueh Mēxihco, ōtzinti in tlācaxoxouhcāyāōyōtl īpan 18106 tōchtli. Zātēpanca ic achi cē mācuīlpōhualxihitl in tlācatiyān ōcatcah īpan miac ihtic yāōyōtl īhuān huehcāhuītz tlālpolōliztli, in tlein ōquipatla in mēxihcah īnnemiliz. Īpan in mācuīlpōhualxihuitl XX in achto ītlahcol huēyi ōhuapāhuac in tētlamahmacaliztli īca cē āltepēyōtl in ōquipachoh zā centetl āltepētlācaololōlli.

In iuhqui in Cemānahuac in Nehnemiliztli Tlatēcpānaliztli, Mēxihco in achtopa ahciyān Latinixachitlān īhuān cē īpan mahtlāctli tlapanahuia inic āltepēitto in Cemānāhuac[1], inōn īpal in 31 nenayōtl ahnozo yeliztli mancān tlein in UNESCO quinīxmati iuhqui in Īiyohcāuh in Tlācayōtl, iuhti inic cē in cemantoc tlālco īhuān inic chicuacē in Cemānāhuac.

Ic in cenquīzqui volumen in tōcāyōtl ahyehyecauhqui ihtic ītlachīhual (AIT)[2], Mēxihco tlatēctli īpan inic mahtlāctli onnāhui in cemānāhuac —tēl in 2001 īhuān 2006 ītzalan ōcatca inic chiucnāhui[3][4] īhuān inic mahtlāctli oncē ic MIT (ĀHN)[5].

Inic ōme tētlamahmacaliztli tlapanahuia inic huelitini Ixachitlān, zan īcāmpa in Brasil, īhuān inic nāhui in cemantoc tlālco. Yēceh, in necuiltōnōlli motēmahmaca ahmo neneuhqui, ye tlein onca municipios īca tlācatl huapāhualiztli tlapōhualōni monehnehuiliah in pani huapāhualo tlācatiyān iuhqui Teutontlālpan[6] nō iuh motolīniāni iuhqui Burundi[7]. Nō Mēxihco cē tlācatiyān īca miyac tlamantic climas in cemānāhuac, motēnehua cē īpan 12 huēyinepapan tlācatiyān īpan in tonehnencācītlal, in īchān in 10-12% in cemānāhuac nepapanyōliliztli[8] īhuān quinpiya oc ye in 12 mil zan nicān Yōllamantli[9].

Āltepēyōtica, Mēxihco tlācatēpacholiztli, tēīxiptlahtli, īhuān nenāhuatīlizzōtl tlācatlahtohāyōtl, mochīhua īca 32 nenāhuatīlizzōtl tlamantli. In tēpacholiztli īicpal in Nenāhuatīliztli Calpōlli.

Tlāltōcāitl

Nō xiquitta: Nemōhuayāntōcāitiliztli Mēxihco
Mendoza Āmoxtli, Mēxihco tlahco in Ānāhuac.

Mēxihco cē āltepēyōtl tlamantli ōmoyōcox īpan in mācuīlpōhualxihuitl XIX. Īxquichca ītlachīhualiz iuhqui nenāhuatīliztli tlahtohcāyōtl, in tlācatiyān ītōca ōcatcah Mēxihcatl Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl, immānel īpan in Nāhuatīllālīliztli 1824 ōquitōcāitih iuhqui Mēxihcatl Tlācatiyān īhuān Mēxihcatl Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl[10]. In Nāhuatīllālīliztli 1857[11] ōāchcāuhchīuh in tōcāitl Mēxihcatl Tlācatlahtohcāyōtl, tēl īpan in tlahcuilōlli ōquitōcāitih Mēxihcatl Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl. In Nāhuatīllālīliztli 1917, tlatēctli tlēin in āchcāuhtōcāitl Mēxihcatl Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl ca.

In tlācatōcāitl mexicano, mēxihcatl caxtillāntlahtōlcopa, mihtoa īxquichca in europantlācah ahcihua. Ōquihtoznequilihqueh in caxtiltēcah in mācuīlpōhualxihuitl XVI, in mēxihcah ōcatcah in Mēxihco Tenōchtitlan chānehqueh īhuān īntlahtōl. Īpan in tlālpololiztli cequintin cāxtiltecah īhuān criollomeh in ōchanticqueh in Yancuīc Caxtillān īnnehhuiyān ōmotēnēuhqueh mēxihcah[12]. In Tlācaxoxouhcāyāōyōtl tēpachoh ōnenecuilohqueh īpan in tlācatiyān nō in tlācah īntōca. īca in Plan de Yōhuallān, in tlācatiyān motēnēhua Mēxihco īhuān in chānehqueh mēxihcah.

In tōcāitl Mēxihco īpan in huehcāuh meēxihcah īntēcuacān, In iuhqui Bernardino de Sahagún tlein mochīhua ic Mētztli, xīctli īhuān -co[13]. Tēl ōcatcah ehtōliztli īpampa in nāhuatlahtōlli īiuhcayo ahmo quimācāhua in tōcāitl īca in tlālīlli tlahtōlli[14]. Clavijero ōquihtoh tlein in tōcāitl ōcahtca īpal Mēxihtli quihtōznequi Huitzilopochtli. In neneuqui āmoxpan, Clavijero ōquihcuiloh cē tlahtōlcaquiliztilōni, yeh ōneltocac in tlahtōlli ōquihtoznec in Metl īyōllohco, tēl īpal in tlahtōlmatiliztli ōquiyecoh tlein in tōcāitl ītech in mēxihcah īmāchcauhtēōtl[15].

Tlahtōllōtl

Cueva de la Olla. Paquimé nenayōtl.
Friso de Toniná. Maya nenayōtl.
Mēxihco Tenōchtitlan mācuīlpōhualxiuhhuīc XV.
Tāchcāuh zāzanilli: Mēxihco tlahtōllōtl

Oc iuh huāllāzqueh in caxtiltēcah

In āxcān Mēxico tlālli ōquipantlāzqueh īhuān ōchāntiqueh nehnenqui ahamiqueh īhuān tlanechicohqueh ye 30 000 xihuitl. Achi in 9000 xihuitl y. C. ōmochīuh in tlatlācacihuītīliztli in tlanelhuayōtl iuhqui in āyohtli īhuān in huāxin[16] in tlālpan Teōhuahcān tlahuelmayān īhuān in Tamaulipas tepētlah. In tlatlācacihuītīliztli in cintli ōmochīuh ahmo huehca in 5000 y. C. in tlein ōquichīuh in āltepētzintīliztli in Ānāhuac[17].

In Huāccāixachitlān chānehqueh ōquicemanqueh īnnenayo, mānel ōahcicqueh in ānāhuacah. Cequi catyān ōcatca nemilo cemanqui īxquich in huehcāuh cāhuitl, iuhqui in Cueva de la Perra (12 000 y. C.)[18], Cueva de la Candelaria (8000 y. C.)[19], El Conchalito[20] īhuān in San Francisco Tepētlah ōztotl, Tlani California Huitztlāmpa.

In āltepēyōtl tzintiliztli ōcatca ahmo huehca in 2500 xihuitl y. C. īhuān in 1500 y. C.[21], īca in tlachīhualiztli in cōnchīhualiztli īhuān in achto mīllahcayōtl āltepēmāitl[22]. Īpan in Preclásico Medio (m. XIV-IV y. C.) ōmomana in ōlmēcah nenayōtl in mochi in Ānāhuac[23]. Cequi tāchcāuh yōllohtli ōcatca La Venta, Tres Zapotes īhuān Teōpantēcuānitlān ōcatcah in tāchcāuh ōlmēcatl tlateōmatiyān. Zātēpan in ōlmēcah īnpolihuiliz, ōcempanhuetzqueh miac tlācah, ōxōchiyōuhqueh in tlacomōlli miccāpetlacallōtl in cihuātlāmpa[24], in paniōlmēcah nenayōtl in Āyōllohco īhuān ōmochiuh in huēyac tlapōhualli.

Ahmo huehca in mācuīlpōhualxihuitl II ōmochīuh in Periodo Clásico in Ānahuāc (m. II-VI/VII). In ihcuāc in ōpanhuetzqueh Teōtīhuacān[25] īhuān in miac mayatlahtohcāyōtl. In inic ōquitēcpan in pōchtēcayōtl in tlahco Mēxihco īhuān ōquinmocnīuhtihqueh in Monte Albán tlācah. In ānāhuacayōtl ōmomana in mictlāmpa īxquichca in huāccāīxtlahuacān iuhqui La Quemada īhuān ōquipalēhuih in panhuetziliztli in Huāccāīxtlāhuatl Āmāitl Ixachitlān tlācah iuqhui in huehcāuh āltepētl Paquimé.

Zātēpan in Teōtihuacān īhuān in mayaāltepētl īnpolihuiliz, ōpanhuetzqueh miac tēucyōtl in ōmīnamicqueh on tlālli tēpacholiztli. In mācuīlpōhualxihuitl X īhuān XII ītzalan, ōpanhuetz Tōllān Xīcohcotitlan, in tōltēcah īntēcuacān. In tōltēcayōtl ōquipalēhuih ih panhuetziliztli in mayatlācah, in mixtēcah īhuān occequintin tlācah in Ānāhuac. Īn mēxihcah ōquinpatcāyōtihqueh, yehhuāntin ōāltepētzintihqueh in Mēxihco Tenōchtitlan īpan 1325. Īpal inīn āltepētl ōtēpachohqueh in tlapanahuia inic huēyi tlahtohcāyōtl in Ānāhuac, in catleh ōtlālpolohqueh in caxtiltēcah īpan 1521.

In caxtiltēcah tlālpolōliztli

In tēmictīliztli Chōlōllān, īpan in Tlaxcallān tilmahtli.

Zātēpan in Franciso Hernández de Córdoba (1517)[26] īhuān Juan de Grijalva[27] īnnehnemiliz, Hernán Cortés īhuān ītlācahuān ōahciqueh Cozumel īhuān in Tabasco huēyātēntli, in cānin in mayatlācah ōihcalqueh in caxtiltēcah Cintlah[28]. Nē ōāltepētzintih Santa María de la Victoria īhuān ōquicelih Malintzin, yeh ōcatcah nāhuatlahtōlcuepani ic in huehcachānehqueh[29].

In caxtiltēcah ōahciqueh in Veracruz huēyātēntli, in cānin ōcalaqueh in Ānāhuac. Ōquichīuhqueh necennōnōtzaliztli īca cequintin tlācah īhuān ōohtlatocacqueh in Mēxihco Tenōchtitlan. In ohpan ōquinpēuhqueh in mēxihcah īnnecenōnōzal iuhqui in tēmictīliztli Chōlōllān. Motēuczōma Xōcoyōtzin ōquincelih yōcoxcātica in caxtiltēcah[30], tēl in tēmictīliztli īpan in Toxcatl ōtzinti in yāōyōtl īca in mēxihcah[31]. Cuitlāhuac ōquinpēuh in caxtiltēcah īpan 1520[32], tēl yeh ōmic in ihcuāc in huēyi cocoliztli. Cuāuhtemōc, in tlacuitlapancāyōtl tlahtoāni, ōcānqueh īpan in 13 tlachicuēyiti 1521[33], īhuān ōquimictihqueh īpan 1525[34]. Zātēpan ōtepāntlehcoh Mēxihco Tenōchtitlan in caxtiltēcah ōcholohqueh tlālpolohqueh in tlacāhuīlli in Yancuīc Caxtillān īpan cē tlachīhualli mochi in coloniapan. Īca in tlālpolōliztli ōhuāllāh in cristianotiliztli īhuān in nicān tlācah ahmo nenayōtl.

In colonia cāhuipan

Zātēpan ōquitlālpoloh Tenōchtitlan, Hernán Cortés ōquicui in tēpachōliztli iuhqui Yancuīc Caxtillān īpanocayoh yāōquīzcayacānqui. Īpan 1527 motlālih in Tlacacōyān Mēxihco[35]. In inic cē tlahtohcātēīxīptlatl ōcatca Antonio de Mendoza y Pacheco ye ōtētepachoh īxquichca 1535[36]. In Yancuīc Caxtillān in ōquitepachohqueh 63 tlahtohcātēīxīptlatin īpan achi 300 xihihitl in caxtiltēcah ōtlahtocatqueh. In caxtiltēcatl tlahtohcatiliztli ōquīxnamictih in nicān tlācah īnnemapatlaliz iuhqui in Miztōn Yāōyōtl (1540-1551), in chīchīmēcayāōyōtl, in Pericutlācah īntētlācamachītīliz (1734-1737) īhuān in Quisteil mayatlācah īntētlācamachītīliz (1761)[37].

Nō xiquitta: Mēxihcatl Tlācaxoxouhcāyōtl

Yohuac īpan Tlachiucnāuhti 15, 1810 (6 tōchtli) xihuitl, ōmpēuh Mēxihco huēyi Tēmaquixtilizyāōyōtl, ihcuāc teōpixqui Miguel Hidalgo y Costilla māltepētlālia in oncān teōcalpan motōcāyotia Dolores, Cueyatlālco. In caxtiltēcah zannō ihcuāc quitlāliah tēuctli in ītōcā Francisco Xavier Venegas iuhquin ōntlahtoāni nicān Yancuīc Caxtillān. Tlachiucnāuhti 27, 1821 (4 calli) xiuhpan, ōcalacque Āltepētl Mēxihco Agustín de Iturbide īhuān īyāōquizcahuān. Iuh ōmochīuh ītēmaquixtiliz Yancuīc Caxtillān in īhuīcpa Huēhueh Caxtillān, Europanco. Īca ītōcā Agustín Inic Cē, inīn xiuhpan motlahtohcātlālia Iturbide huēyi tlahtoāni in īpan ixquich Mēxihco ahnōzo huēhuehtlahtohcāyōtl in Ānāhuac. Īpan 1846 (3 tōchtli) xihuitl, ōmpēhua yāōyōtl in tlein Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl chānehqueh ōquichihuilique Mēxihco inīc quincuīcuilizque mēxihcah huel cencah huēyi īcecniquizaliz intlāltzin. Inīc yāōyōpan quicuīcuilique Mēxihco in āxcān tiquixmauhtih iuhquin California, Nevada, Utah, Colorado, Yancuīc Mēxihco, Texas, Arizona īhuān occē tlahtohcāyōtl. Quipalehuique in īquizcan, ōmicque inīn yāōyōpan in iximachoh iuhquin (Tiyacauhque Īconehuantzin Chapōltepēc). Otlan in yāōyōtl īpan 1848 (5 tecpatl) xihuitl. Īpan 5 ic mācuīlli mētztli, 1862 (6 tōchtli) xihuitl, mēxihcatl yāōquizque īhuān yāōquizcayacanqui in ītōcā texācatl Ignacio Zaragoza, quimpēuhqueh franciatlācah in oncān ītauhcayō motōcāyotia (Īnecaliliz in Cuetlaxcōāpan) īpan yāōcāltepēpan Loreto īhuān Guadalupe īca nāhuamācēhualtin zacapoaxtlah īhuān xōchipolcah. Zātēpan, īpan 1864 (8 tecpatl) xihuitl, nicān pēhua Mēxihco Tenōchtitlan īntlahtohcāyōpan austriatlācah huēyi tlahtoāni Ferdinand Maximilian īhuān huēyi cihuātlahtoāni Carlota Amalia.

Nicān ōpēuh, in īpan Tlamahtlāccēti 20, 1910 (2 tōchtli) xihuitl huēy yāōyōtl ihtic Mēxihco motōcāyotia "Mēxihcatl Icnīuhyāōyōtl", in iuh ōmāltepētlāli Francisco I. Madero. Inīn xiuhpan 1942 (8 tōchtli), Mēxihco tecentili "Los Aliados" īpan Īyāōyo in Cemānāhuac Inic Ōme īca ītlanapololiz inīc Ehēcayāōquizcani 220.

Īpan Tlamahtlācōnti 1, 2000 (1 tecpatl) xihuitl, Vicente Fox tlaīxquetzalli īhuīcpa PAN, yehhuātl nicpēhua īmēxihcatetenahuatoh, in āquin inic cē Tlahtocātēīxiptla quimauhtili, mēxihcah quitenauhque Ernesto Zedillo iuhquin yancuīc huēyi tlahtōcauh Mēxihco ihic occequīntīn mecatlācayōtl; PAN huetzicoh in cemitquimatiliztli īpampa 70 xihuitl ītepacholiz PRI.

Felipe Calderón ōpēuh mēxihcatetenahuatoh ocaqui mohuetehuaque, ixachi patio īhuān ocachi tzacualtoc ōmpa Mēxihco, nicpia in PAN occequīntīn ōnicpēuh īpan īocohuetziqui Andrés Manuel López Obrador, tlaixquetzalli īhuīcpa PRD. Felipe Calderón cah āchcāuh Tlahtohcātēīxiptlani īhuīcpa Tlamahtlācōnti 1, 2006 (7 tōchtli) xihuitl.

In Xiuhpan 2009, ce cocoxcayotl Influenza huēycocoliztli mochīhua Mēxihco īhuān Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl. In Influenza huēycocoliztli moaci Tlacetilīlli Huēyitlahtohcāyōtl īhuān Caxtillān. Cateh 22 miquih. Īpan 6:00 hrs in Aeroméxico tepoztōtōtl Boeing 777 ōtlāltia īpan in Āltepētl Mēxihco īca 148 mēxihcah huālmocuepayah China (achtopa Hong Kong īhuān Pequin) īpampa yehhuāntin ōcatcah tzacualo īpan ahmo cualli yōliztli iuhcayōtl īpan China.

Iuhquiyōtl cemānāhuacāyōtl

Tāchcāuh zāzanilli: Cemānāhuacāyōtl Mēxihco
Mēxihco tencahualli.
In Cītlaltepētl īca 5610 m in tlapanahuia inic huehcapan tepētl Mēxihco.
In Barranca del Cobre, Chihuahuac, īpan in Nāntepētlah Cihuātlāmpa.
In Popōcatepētl īca 5452 msnm

Mēxihco tlatēctli in huitztlāmpa in ixachitlān mictlāmpa tlani cemantoc tlālli. Cuāxōchtia in mictlāmpa īca in Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān, nō in huitztlāntlāpcopa īca Cuauhtēmallān īhuān Belice. Quipiya 11 122 km² in huēyātēntli in mohtlamantiliah īpan ōme: in cihuātlāmpa in Tēpāpāquiltiliztli Ilhuicaātl īhuān in California Āyōllohco; īhuān in tlāpcopa in Mēxihco Āyōllohco īhuān in Caribe Huēyatl in quichīhuah centettihuītz in Ilhuicaātl Atlántico. In tlācatiyān ītlaīxpayo 1 964 375 km²[38]. Mēxihco onca oc ye 3 200 km in huitlatzticāyōtl huēhca catyān ītzalan.

In cemantoc tlālli ītlaīxpayo 1 959 248 km² īhuān in tlālhuāctli ītlaīxpayo 5 127 km². Īānāhua quipiya 11,122 km.

Tlaīxpāyōtl iuhcāyōtl

In tlaīxpāyōtl īiuhcāyo huel tepēyoh īhuān quimpiya miac tletepētl. In tlālpan mani in Nāntepētlah Tlāpcopa īhuān in Nāntepētlah Cihuātlāmpa, in catleh maniliztli in Teyoh Tepētlah. In Nāntepētlah Cihuātlāmpa tlami īpan Nayarit, cetiya īca in Yancuīctletepēyōllōtl. Ōmpa ītloc in Tēpāpāquiltiliztli huēyātēntli, mani in Nāntepētlah Huitztlāmpa.

In Yancuīctletepēyōllōtl nālquīza in tlālli in cihuātlāmpa in tlāpcopahuīc, īxquichcapa cetiya in Nāntepētlah Tlāpcopa īpan in Cempōhualtepētl (3395 msnm). In Yancuīctletepēyōllōc, īca huēyi tletepētlāyiliztli, tlatēctli in tlapanahuia inic huehcapan tepētl Mēxihco: in Cītlaltepētl (5610 m), in Popōcatepētl (5462 m) in Iztāccihuātl (5268 m), in Xināchtēcatl (4690 m), in Mātlālcuēyeh (4461 m) īhuān in Cōlimān cepayauhyoh (4340 m). īpan inīn tlālmatiliztli īhuēyāltepēuh ōmochīhua in Paricutín īhuālpanhuetziliz, in tlapanahuia inic yancuīc tletepētl in cemānāhuac.

In maniliztli in huitztlāntlāpcopa in Nāntepētlah Tlāpcopa motēnēhua Huāxyacac Nāntepētlah, tlami īca in Nāntepētlah Huitztlāmpa in Tēcuāntēpec istmo. In tālpcopa iz mani in Tlahco Chiyapan Huehcapan Īxmaniliztli īhuān in Chiyāpan Nāntepētlah, in tlapanahuia inic huehcapan ītepēuh in Tacaná tletepētl (4117 m).

In tlāliuhquiyōtl huel ittalōni in Tlani California Tlālyacatl in mictlāncihihuātlāmpa, īuhuān in Tlālyacatl Yucatán in tlāpcopa. Īpan in achto mani in Tlani California Tepētlah nō motēnēhua San Francisco Tepētlah ahnozo Giganta Tepētlah. In tlapanahuia inic huehcapan ītepēuh in Tres Vírgenes Tletepētl (2504 m) In Tlālyacatl Yucatán, cē īxmaniliztli in mochīhua in tenēxtetl.

In Nāntepētlah Tlāpcopa, in Cihuatlāmpa īhuān in Yancuīctletepēyōllōtl ītzalan, motlālia in Mēxihcatl Huehcapan Īxmaniliztli, tlein tepētlah iuhqui in Zacatēcapan īhuan in San Luis cōccānquīxtia. In mictlāmpa quipanahuia in ītech huāccayātl īhuān huehcatlan in huitztlāmpa. In īpan tlātectli in Chihuahuac huāccāīxtlāhuatl īhuān in Zacatēcapan tlahcohuāccāīxtlāhuatl. In huitztlāmpa in tepētlah tlatēctli in Bajío tlazohtlālli īhuān miac tlahuelmayān cecēc nō tlanaliuhtoc, iuhqui in Michhuah Huehcapan Īxmaniliztli, in Tōllohcān Tlahuelmayān, in Mēxihco Tlahuelmayān īhuān in Cuetlaxcōāpan-Tlaxcallān Tlahuelmayān. Inīn huitztlāmpa centlacopan motlāliah achi mochintin in Mēxihco chānehqueh.

In Yancuīctletepēyōllōtl īhuān in Nāntepētlah Cihuātlāmpa ītzalan tlatēctli in Balsas Tlālcalaquiliztli īhuān in Michhuahcān, Xalīxco, īhuān Guerrero totōncāpan. In tlāpcopa īcapma in Cempōhualtepētl, tlatēctli in Huāxyacac Tlahco Tepētzalan quitzacuah tepētl ohuitica, in catleh ohuihtichīhua in calaquiliztli īhuān in comunicaciones.

Miac tlālhuactli tlatēctli īpan in tlāllōtl huēyātl, iuhqui in in Revillagigedo miactlālhuāctli (Socorro, Clarión, San Benedicto īhuān Roca Partida tlālhuāctli īhuān in Marías tlālhuāctli īpan in Tēpāpāquiltiliztli; in Guadalupe, Cedros, Rocas Alijos, Tiburón tlālhuāctli, Carmen tlālhuāctli īīxpan in Tlani California tlālyacatl īhuān Sonora īnhuēyātēn; in Āltepētl in Carmen, Cozumel, Mujeres īhuān in Alacranes tapachtepāntli īpan in Atlántico. Mochi quipōhua 5127 km² in tlaīxpayōtl.

Immanyōtl

Mēxihco tlācatiyān īca nepapan immanyōtl. Ic ītlālīliz in tlācatiyān tlātectli īpan ōme huel ahmo neneuhqui tlaīxpayōtl, quitlahcotec in Trópico de Cáncer. Inīn tlīlantlōc quixeloa in tlācatiyān īpan cē totōncatlālli īhuān cē tlanaliuhtoctlālli. Yēceh in tlaīxpāyōtl iuhcāyōtl īhuān in ilhuicaātl quipatlah in immanyōtl in tlācatiyān.

Onca Mēxihco huehcapan tepētl immanyōtl ahmo huehca in totōncapan. In tlein īca oc yeh immanyōpatlaliztli in tlahtohcāyōtl Durango ca, in cānin monāmiqui in tlapanahuia inic tlani totōncāyōtl, in iuh -26 °C, īhuān in tlapanahuia inic pani īpan in Tlani California huāccāīxtlāhuatl in cānin quipanahuia in 50 °C. In quiyauhyoh īhuān totōnqui tlālli quichīhua in Āyōllohco Mēxihco īhuān in Tēpāpāquiltiliztli tlani huēyātēnīxtlahuatl, nicān in totōncāyōtl tlatēctli in 15.6 °C īhuān 40 °C ītzalan īpan tlachicōnti. Cē totōncapan quichīhua in tlālli īpan in 614 īhuān 830 msnm ītzalan, nicān in nicān in totōncāyōtl tlatēctli in 16.7 °C īhuān 21.1 °C ītzalan īpan tlachicōnti. In cecēc tlālli onca īxquich in 1830 msnm īxquichca in 2745 m.

Īpan in tlanaliuhtoc tlanipipinimmanyōtl in totōncāyōtl tlatēctli in 10 īhuān in 20 °C ītzalan īhuān onca quiyahuitl in ahmo quipanahuia in 1000 mm in xihuitl. Ahco in 1500 m in huehcapancāyōtl, inīn immanyōtl īpampa in tlālli īāncāyo. Īca inīn immanyōtl, in cecualoliztli mochīhua cece xihuitl, nō in quiyauhcepayahuitl īhuān in cepayahuiliztli in catleh oc yeh mochīhua in mictlāmpa in tlācatiyān ihuān īpan in tepētlah.

Occē immanyōtl mochīhua īc in totōnqui-pipinqui īhuān in totōnqui-tlanipipini. In tlālpan īca inīn immanyōtl, quiyahui in xōpan nō mochi in xihuitl. In quiyauhyōtl ahci in tlapōhualōni in 1500 mm, īhuān onca tlahco totōncāyōtl in 24 īhuān 26 °C ītzalan. In tlālli īca inīn immanyōtl tlatēctli īpan in huēyātēnīxtlahuatl in Āyōllohco Mēxihco, in Tēpāpāquiltiliztli Ilhuicaātl, in Istmo Tēcuāntepēc, in mictlāmpa Chiyapan īhuān in Tlālyacatl Yucatán.

In huāccātrópicopan onca in achtopa immanyōtl. Motlālia in tepētlālpan in Nāntepētlah Tlāpcopa īhuān Cihuātlāmpa, in Ātōyāyōtl in Ātōyātl Balsas īhuān in Pāpalōāpan, iuh īpan cequi tlālli in Tēcuāntepēc, in Tlālyacatl Yucatán īhuān in tlahtohcāyōtl Chiyapan. In huāccātrópico in tlapanahuia inic cemantoc ohuih totōnqui immanyōtl in Mēxihco.

In tlanaliuhtoctlālli in cānin in quiyahuitl ahmo quipanahuia in 350 mm. In xihuitl tlahco totōncāyōtl tlatēctli in 15 īhuān 25 °C ītzalan, īhuān quiyahuitl tlapōhualōni huel yōlcuēcuepqui. Achi mochi in mēxihcatlālpan in tlatēctli in mictlāmpa in Trópico de Cáncer, onca inīn iuhquiyōtl.

In xōpantlah mani in tlamācuīlti īhuān tlamahtlācti mēztli ītzalan. In tlahco quiyahui īpan 70 ilhuitl xiuhpan. Yēceh, onca ahtle quiyahuitl in achi mochi in tlālli, īpampa in tepētl quitzacuah in Mēxihcatl Huehcapan Īxmaniliztli quinmixcāhualtiah. In tlanaliuhtoctlālpan in huehcapan īxmaniliztli, in tlahco quiyahuitl 635 mm cece xihuitl. In tlapanahuia inic cecēc tlālli in huehcapan tepētl, onca 460 mm. Inic īpan in mictlāmpa in huehcapan īxmaniliztli tlahcohuāccāīxtlāhuatl onca 254 mm cecexihuitl. Onca tlālli īca 1000 mm īxquichca 3000 mm.

In tlācatiyān tlahco totōncāyōtl cequi 19 °C ca. Yēceh, in huehcauh tlahco in Āltepētl Mēxihco mani īpan in mēztli tlacēnti īhuān tlachicōnti. In īpan Āltepētl Juárez, Mēxihcali, San Luis Potosí, Hermosillo, Torreón, Saltillo īhuān Monterrey onca huel pani īhuān huel tlani totōncāyōtl.

Āmatiliztli

In Cañón del Sumidero, Mexcalāpan Chiyapan

In Mēxihco ātōyātl ca īpan ēyi tlacuetlayān. In Tēpāpāquiltiliztli tlacuetlayān in Āyōllohco īhuān in ihtic tlacuetlayān. In Mēxihco tlapanahuia inic ānqui ātōyātl in Bravo ca. Yeh in octacatia 3 304 km, īhuān quichīhua in cuāxōchtli īca in Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl. Occē tāchcāuh ātōyātl in Ozomahtzintlān Ātōyātl in tlapanahuia inic coyāhuac ātōyātl, quichīhua in cuāxōchtli īca Cuauhtēmallān; in Mexcalāpan in tlācatiyān inic ōme tlapanahuia inic coyāhuac ātōyātl, inōn cetiya in ātl in Tabasco ixtlāhuāc, in mochāhua in Mēxihco huēl cōyahuac cuenca; īhuān in Pānco in catleh in Mēxihco Tlahuelmayān in ītech pōhui.

Īpan in Tēpāpāquiltiliztli ahcih in Lerma īhuān Balsas ātōyāl, in catleh monequi in Mēxihco huehcapantlālpan; in Sonora, Fuerte, Mayo īhuān Yaqui atōyātl quichīhuia mocnelih in mictlāncihuātlāmpa millōtl, īhuān in Colorado ātōyātl in xēxelhuia īca in Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl. In ihtic ātōyātl ahmo ahci in huēyātl, ahmo ānqui ca. Onca in Casas Grandes ātōyātl Cihuahuac īhuān in Nazas īpan Durango. Achi mochintin in Mēxihco ātōyātl ahmo huel coyāhuac īhuān achi ayāc ācalpāpanoni.

Mēxihco quinpiya miac ātezcatl īhuān āmanalli in ītlālpan. In tāchcāuh in Capallān ātezcatl Xālīxco, īhuān īpampa in pani tlanemitīliztli hueliti huāquizquia. Occē tāchcāuh ātezcatl in Pátzcuaro, Zirahuén īhuān Cuitzeo. Nō īhuān, in ātzaucmanaliztli tlāchīuh tlāchīhualātezcatl, iuhqui in Mil islas Huāxyacac.

Nepapanyōlilizzōtl

Nō xiquitta: Mēxihcah yōlcah

Mēxihco cē īpan 12 huēyinepapan tlācatiyān in cemānāhuac. Īca ahzo quēn 200 000 ahmo neneuhqui yōllamantli. Mēxihco chāntih in 10- 12% in cemānāhuac nepapanyōlilizzōtl[8]. Mēxihco tlatēctli īpan inic cē īpal in tlālneloanih īca 733 yōllamantli, inic ōme īpal in chīchīhualehqueh īca 448 yōllamantli, inic nāhui īpal in necocnemini īca 290 yōllamantli īhuān inic nāhui īpal in tlanelhuayōtl īca cequi 26 000 yōllamantli[39]. Mēxihco inic ōme īpal in ecosistemas īhuān in inic nāhui īpal in yōllamanpōhualli[40]. Achi 2500 yōllamantin quintzacuilihcah in mēxihcatl nāhuatīlli[40]. In mēxihcatl tēpacholiztli ōquichīuh in Sistema Nacional de Información acerca de la Biodiversidad (Tlācatiyān Tēmachiztīliztli Sistema ītech in Nepapanyōlilizzōtl), in catleh momachtia īhuān quipalēhuia in ecosistemas cuālli tlanemītīliztli.

Cequi 170 000 km² itztiuh iuhqui "Áreas Naturales Protegidas" (Tlatzacuilīlli Yeliztli Tlaīxpayōtl). Mopōhuah 34 yōlilizololōlli tlapiyalli, 64 tlācatiyān chināncalli, 4 tlācātiyān yeliztlachīhualli, 26 in tēquitzacuiliahzqueh in tlanelhuayōtl īhuān in yōlcameh, 4 in tēquitzacuiliahzqueh in yeliztli īhuān 17 yōlilizcalli[8].

Mēxihco īxeliuhca

In Mēxihcatl Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl piya 32 tlahtōlōyān entidades: 31 tlahtohcāyōtl īhuān cē Tlahtōlōyān Calpōlli.

Mēxihco īxeliuhca
Tlahtohcāyōtl Chānehqueh (2005) Tlaīxpayōtl (km²) Tēcuacān
Mēxihcatl Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl 103 088 000 1 959 248 Mēxihco Tēcuācān
1. Aguascalientes 1 051 000 5 625 Aguascalientes
2. Tlani California 2 842 000 71 546 Mēxihcali
3. Tlani California Huitztlāmpa 517 000 73 943 La Paz
4. Campech 751 000 57 727 Campech
5. Chiyapan 4 256 000 73 681 Tōchtlān Gutiérrez
6. Chihuahhua 3 238 000 247 487 Āltepētl Chihuahhua
7. Cōāhuillān Zaragoza 2 475 000 151 445 Saltillo
8. Cōlimān 562 000 5 627 Cōlimān
9. Durango 1 489 000 123 367 Victoria de Durango
10. Guanajuato 4 893 000 30 621 Pachtitlan
11. Guerrero 3 116 000 63 618 Chīlpantzinco
12. Hidalgo 2 334 000 20 856 Pachohuahcān Soto
13. Xālīxco 6 652 000 78 630 Ātemaxac
14. Tlahtohcāyōtl Mēxihco 14 161 000 22 333 Tōllohcān
15. Michhuahcān Ocampo 3 988 000 58 667 Morelia
16. Morelos 1 605 000 4 892 Cuauhnāhuac
17. Nayarit 943 000 27 862 Tepīc
18. Yancuīc León 4 164 000 64 203 Monterrey
19. Huāxyacac 3 522 000 93 343 Huāxyacac Juárez
20. Puebla 5 391 000 34 251 Cuetlaxcōāpan
21. Querétaro 1 593 000 11 658 Santiago Tlachco
22. Quintana Roo 1 134 000 42 535 Chetumal
23. San Luis Potosí 2 412 000 61 165 San Luis Potosí
24. Sinaloa 2 610 000 57 331 Cōlhuahcān Rosales
25. Sonora 2 384 000 179 516 Pītic
26. Chontalpan 2 013 000 24 747 Villahermosa
27. Tamaulipas 3 020 000 80 148 Āltepētl Victoria
28. Tlaxcallān 1 061 000 3 997 Tlaxcallān Xīcohtēncatl
29. Veracruz 7 081 000 71 856 Xālāpan Enríquez
30. Yucatán 1 803 000 39 671 Mérida
31. Zacatēcapan 1 357 000 75 416 Zacatēcapan
32. Tēcuācān 8 670 000 1 484 ---

Tequiyōtl

Mēxihco cē tequiyōtl īpan Ixachitlān ītech temocpan Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl īhuān Canada. Mēxihcatl tequiyōtl tequipanoa īhuīc tlaquixtilli chapopohtli īcan inic cē pixcaliztli, nōiuhqui inic ōme tequipanolli in ahuicyaliztli īca in ahuicyanimeh mochi xiuhpan āltepēmeh quēmeh āltepēmeh īca ānāhuaxaltentli, caxtillāntēhuaque āltepēmeh, huēhuehtzacualtipac āltepēmeh, chīhualoyāltepēmeh, yeliliztli iuhcanqueh īhuān momotlaliztli. Mēxihco piya cē ācalquīxōhuayān ītequipanoliz in ōmpa Ācapōlco, Ācalquīxōhuayān Vallarta, Chalchiuhcuecān, Tampico, Ensenada, Chetumal, Manzanillo, Salina Cruz, Cōātzacualco, Mazātlān, īhuān occequīntīn.

Occequīntīn mēxihcah huēyi tequipanoltin in tlalpixcayōtl īhuīpan cintli, tlālcacahuatl, cafetzin, ācintli, āhuacatl, chayohtli, chīlli, naranjaxocotl, maniltzapotl, nohpalli, ochonetli, xonacatl, limonxocotl, nōhuān pitzopixcayōtl, tōtōlpixcayōtl, ichcapixcayōtl, cahuayōpixcayōtl, cuacuepixcayōtl, tentzonpixcayōtl, pipiyolpixcayōtl, īnōmpan coyonimatiliztli tlaquixtilli iztac teōcuitlatl, cōztic teōcuitlatl, chīltic tepoztli, tlīltepoztli, āmochitl, temētztli, in chīhualoyān mictlāmpa Mēxihco īpan Monterrey, Mēxihco Tlahtohcāyōtl, Xālīxco, īhuān mēxihcāltepēmeh in ōmpa calīxcuātl īca Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl.

Mēxihcatl peso cah in achauhtomīn īpan Mēxihco. Inīn cateh:

Tepoztomīn Āmatomīn
  • 10¢
  • 20¢
  • 50¢
  • $1
  • $2
  • $5
  • $10
  • $20
  • $50
  • $100
  • $200
  • $500
  • $1000

Chānehmatiliztli

Īca 103 000 (2005 tlapōhualiztli), Mēxihco cah in achi caxtillāntlahtōhqueh tlācatiyān.

Huēyi āltepētl

Āltepētl Chānehqueh
Āltepēnānyōtl Mēxihco 19 231 829
Āltepēnānyōtl Ātemaxac 4 095 853
Āltepēnānyōtl Tlahtoāntepēc 3 664 331
Āltepēnānyōtl Cuetlaxcōāpan 2 109 049
Āltepēnānyōtl Tōllohcān 1 610 786
Tijuana 1 384 005
León 1 325 210
Āltepētl Juárez 1 313 338
Torreón 1 210 890
Āltepētl San Luis Potosí 1 075 000

Āltepētl Chānehqueh
Mēxihcali 900 965
Mérida 897 740
Aguascalientes 805 666
Tampico 803 196
Cōlhuahcān Rosales 793 730
Cuauhnāhuac 787 556
Ācapōlco 786 830
Āltepētl Chihuahuac 784 882
Morelia 735 624
Chalchiuhcuecān 702 394

Tlācanemitiliztli

Tiweli tikmati achiyok nikan: Chōntalnemitiliztli īpan Mēxihco

Occē tequipanolli in tomīn (Dollar īhuān Euro), nahuatīlo īpampa in tlein mēxihcah chantiah īpan:

Nicān Mēxihco, cē tlahtohcāyōtl quenīn chantiah miaquīntīn chōntalchānehqueh[41]:

Mēxihco ītlahtōlhuān

Tiweli tikmati achiyok nikan: Tlahtōlli īpan Mēxihco

In ahmo cah nahuatīllahtōlli Mēxihco. Caxtillāntlahtōlli tēl, motlahtoa iuh de facto āchcāuhtlahtōlli auh 97% chānehqueh quitlahtoah. Huēynahuatīlli īhuīc Mācēhuallahtōltin tēl, piya mochīntīn mācēhuallahtōltin motlahtoa Mēxihco, īhuīc tleinzāzo chānehqueh tlapōhualli, cualli iuhquin Caxtillāntlahtōlli canah motlahtoa auh mācēhualtin hueliti ihcuiloa achcauhtlahcuilōlli īntlahtōlcopa.[42]. Caxtillahtōltica, nahuatīlli tōcā -achi 60 tlahtōltin- tlācatiyān tlahtōltin. Inīn piya mochīntīn Ixachitēcah tlahtōltin tleinzāzo chīhualiztli; quitōznehqui, piya nō ahmācēhualtin Mēxihco. Ic, Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas piya Quicaputlahtōlli ōquichīuh īhuīcpa TCI, [43] nō in Cuauhtēmaltēcah Ixachitēcah tlācah.[44] Mēxihco icpiya ixachi Caxtillāntlahtōqueh īca ōmpa tlahtōlqueh tlein ōnto Caxtillāntlahtōlli tlācatiyān, auh ica ⅓ mochi Caxtillāntlahtohqueh Cemānāhuac.

In tlahtōlli motlahtoa īpan Mēxihco cah Nāhuatlahtōlli, Mayatlahtōlli, Mixtēcatlahtōlli, Tzapotēcatlahtōlli, Otontlahtōlli, Mazāhuahtlahtōlli, Michhuahcatlahtōlli īhuān occequīntīn.
Occequīntīn Europanēcah tlahtōlli Veneziatlahtōlli, Tlani teutontlahtōlli, Alemantlahtōlli, Franciatlahtōlli, Catalantlahtōlli, Galiciatlahtōlli īhuān Rumaniatlahtōlli.

Neltococayōtl īpan Mēxihco1
Neltococāyōtl Neltocōca
Catolicismo Romano 74.612.373
Protestantismo īhuān Evangelismo

Históricas
Pentecostales
In Cemānāhuac Ītlahuīl
Occequīntīn

4,408,159

599.875
1.373.383
69.254
2.365.647

Bíblicas no evangélicas

Adventistas
Mormones
Tēmelāhuanimeh Jehová

1,751,910

488.945
205.229
1.057.736

Judaísmo 45.260
Aocmo Neltococayōtl 2.982.929
Islamismo 5,874
No especificada 732.630
1Sólo contempla la población mayor de cinco años,
que en el año 2000 sumaba 84.794.454
Fuente: INEGI (2000) [1]

Neltococayōtl

Cuix yectel xihuitl, in achtocaxtiltoc tlācatl neltoquiztia īpan īcel teōtl tlachīhuani cemānāhuatl motenehua Ōmeteōtl ahnōzo Moyocoyani, mayātlācah motōcāyotia K’uh ītech occequīntīn ītōcāhuān.

Huēhuehmēxihcatl teōneltococāyōtl poliuhqui cenca iciuhcac catca īpampa catolicismo romano, mācēhualtin ahmō ōneltoqui mochololih canahpa ohuitepētitlān īhuān occequīntīn tlaihiyōhuatilocque zannō Santo Oficio (Caxtillān Atlācayōtl). Ihcuāc caxtiltēcah ōmpēhua mā xicristiania canah mācēhualtzintin zan motlamati Catolico teōneltococāyōtl quēmeh cristianoyōtl, mātēl in teōpixqueh tlamatizqiazque tlein ōyeyah occequīntīn cristianomeh ītōcā lutero tlalnetoqui, ortodoxo tlalnetoqui, īhuān inglatlālpantlalnetoqui.

Mahomayōtl, judioyōtl īhuān cristianoyōtl īhuīcpa huēytlahtōlāmoxtli īpal Fray Alonso de Molina, yeh ōquihcuilo Iudioyotl nozo Iudiocayotl, Mahomayotl auh Christianoyotl.

Mēxihco ca cē tlācatiyān ixachi católicos cemtlālticpacco, in mēxihcatl tlahtohcāyōtl ahmō inic cē neltococāyōtl. In xexelihuiztli intlā teōneltococāyōmeh tlācapachotiliztli īhuān īopacholiz in tētlamamaquiliztli inīn tlācatlahtocāyōtl omcauh ic 1857 Mēxihcatl Nahuatīlāmoxtli, īhuān ayāc catca īpan inīn nahuatīlli quin āxcān. In 1824 Mēxicatl Nahuatīlāmoxtli ihtoquiztia in āchcāuhteōtiliztli īpan mēxihcatl tlahtocāyōtl yezquia zan niman catolicoteōnechicoliztli, īhuān José María Morelos ihto tlein ahocmo piya ixnamiquiliztli nicpampa occequīntīn.


Tōltēcayōtl

Mēxihco cē tlācatiyān ican mochi tlacuicuiliztli ipan Centlalticpac quito Tlaquitcayotl īpan Tlachihuatlacayotl icampa UNESCO; ixquichi tlamatocac toltecayōtl, yolizyoliztli ipan ahmo tlamatocac toltecayotl quemeh tlacualcayotl, macehualmihtotiztli, macehuallahtolloliztli.

Īpan inon tlālpan ihuicpa huehueyi tlahcuilomeh quemen Diego Rivera, David Alfaro Siqueiros, José Clemente Orozco, Frida Kahlo occequin. Inin xiuhpan 1650, zanno ihcuac tlahchilohuaya ompa Mēxihco in iteuhcayo Miguel Cabrera. Occepa xihuitl Alejandro Toledo ce tlacuiloh cenca tenyo ipan Cemanahuac ipampa itlapal huaxyacatl ixiptli.

Īpan Mēxihco, teōnantzin Nantzin Juana Inés de la Cruz īhuān Juan Ruiz de Alarcón ōāmatlacuiloh āmoxtli īca Caxtillāntlahtōlli. Azozan Octavio Paz ōāmatlacuiloh La piedra del Sol quemeh inic cē āmoxtli īpampa Caxtillāntlahtōlli. Azozan huehca xihuitl oquiamatlacuilo Carlos Fuentes ahnozo in xochicuicani Rosario Castellanos.

In mexicatl calmanayotl cenca cualli cah, Ipan huehuehaltepetl quemeh olmecatoltecayotl, mayatoltecayotl, tzapotecatoltecayotl, teotihuahcatoltecayotl, mexihcatoltecayotl, occequin. In caxtillānxiuhpan in teocalli ihuan tzacualtecalco motenehua Barroco. In axcan cahuitl mexicatl calmanayotl oquitlachiuh ipampa Luis Barragán ce calmanani achcauh ipan Minimalismo.

Īxiptlayōliztli

Tiweli tikmati achiyok nikan: Mēxihcatl īxiptlayōliztli

In inic ce mexihcatl ixiptli xiuhpan 1897, itech Ingeniero Salvador Toscano otlachiuh ohtli ipan tlahuantli itechpa inin tlacatiyan cenca tlachcauh (oquicceecentlaaliaa yeh ipan xihuitl 50’s itoca itech Memorias de un Mexicano teeilnaamiquiliztli itechpahuicpa ce mexicatl, ihuan noyuhqui inic ce ahmo huehca tlaooltetzetzeliuhcaayootl motenehuaa Don Juan Tenorio xiuhpan 1898. In inic ce huehca tlaooltetzetzeliuhcaayootl catca Fatal Orgullo in xiuhpan 1916. Auh 1920 xiuhpan otlachiuhqueh inic ce peliculas icampa tlatozcatl Hollywood, California tlein otlaquiti nochi huel mexicah cineastas. In xihuitl 1930 otlachiuh in cine mach tlacaqui, cenca tenyoh in cemanahuac ipan nochi tlacatiyan caxtillāntahtoltica ica peliculas iuhqui Sobre las Olas (aacueeyopan) xiuhpan 1932 nozo itechpahuic René Zacarías ihuan Raphael J. Sevilla in pelicula Alla en el Rancho Grande, xiuhpan1936.

Cah huēyi mēxihcah īxiptlayōliztli quēmeh Amores Perros auh Y Tu Mamá También auh huēhueh quēmeh Ahí Está El Detalle. Huēyi mēxihcah īxiptlayōtiani iuhquin Alfonso Cuarón īpan Harry Potter and the Prisoner of Azkaban.

Tlacualcāyōtl

Mazqui in mācēhuallacualli inic cē catca, īpēhualiz īhuīc āxcān mēxihcatl tlacualli ōquichīuh Caxtillāntepēhuacāuhpan. In mācēhuallacualli cintli, chīlli, etl, ayohtli, āhuacatl, camohtli, tlālcamohtli, xītomatl, mīltomatl, tlālcacahuatl, nohpalli, huauhtli, huehxōlōnacatl, canauhtetl, tōtōltetl, xomilin, chapōlin, chīlocuilin, meocuilin, āzcamōlli, epazōtl, tzapotl, tlīltzapotl, nōchtli, capōlin. Neneuhqui, miaquīntīn tlacualcāyōtl motēquitiltīlia āxcān son herencia de los āchcāuhtīca nextamalōliztli ic cintli, in tlacualli tlamatiliztli īpan tlecuitl, la molienda en molcaxitl īhuān metlatl. Īca caxtiltēcah ōacicoh pitzonacatl, cuacuauhnacatl, tōtōlnacatl; caxtillān chīlli, pitzocuitlaxcotli, chiancacatl, chichihualatl, tlatezauhtli, xocoqui, in tlauhtli, caxtillān tlaxcalli, xocomecatl īca tlapaloctli, naranjaxocotl manzana, granadaxocotl, chiyacuilotl, limonxocotl occequīntīn. In ōmpa Teutontlālpan in texhuino.

Mēxihco tlācatiyān ica ixachi tlacualli in ōmpa Centlalticpactli quemeh tamalli, ātōlli, tlaxcalli, xocolātl, tlaxcalpōchōlli, octli, pozolli, tzopitl, chīlquilitl, texhuino, octli, tlatetzauhtli, neuctli, Tequillān metzcalli.

Tōnalizcāyōtl

Cuīcayōtl

Miaquīntīn cuīcayōtl neneuhcāyōtl cah inīn tlācatiyān iuhquin rock, pop nozo tlātlamantic. Huēyi tlacuīcaliztli cateh Jaguares, La Ley, Maná, El Tri īhuān Zoé.

Cah cuīcacan quēmeh Auditorio Nacional, Foro Sol auh Palacio de los Deportes Āltepētl Mēxihco auh Auditorio Coca-Cola Tlahtoāntepēc, īyān huēyi chōntallācatiyān cuīcatiani ōcuīcahuac iniuhquin Depeche Mode, Muse, Keane, Coldplay nozo The Who.

Cualtzin cuīcayōtl

Huēyi tlacuīcaliztli

Huēyi cuīcatiani

Tecpancuicacalli Bellas Artes

Momotlalcāyōtl

In momotlalcāyōtl īpan Mēxihco cah ipampa xopatoltiliztli (ihuicpa in xiuhpohualli XX), chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, tenis, mapatoltiliztli, ihuan momotlacayotl itech tepozcuaitl. Axcan, Mēxihco, cē centlalticpac huelitini ica momotlalcayotl, ihcuac tecuacan itechpahuic Olimpicayoh Mahuiltiliztli xiuhpan 1992 in ōmpa Āltepētl Mēxihco 1968, otlacauh huel miyac imomotlalcayo ipampa tlācatiyān.

Mēxihco oquipiya cemanahuac tlamahuichihuanih ipan momotlalcayotl quemeh: xopatiliztli, padel, mapatoltiliztli, hockey patines, amapatoltiliztli, acalpamitl, karate, judo, taekwondo, boxeo, tenis, atletismo, gimnasia, trial, enduro, triatlón, aquizaliztli, windsurf, golf, motociclismo, rally, ciclismo, ocachi axcan, Fórmula 1 ihuan quiquiuhpatoltiliztli.

UNAM.

Nemachtiliztli

In nemachtitliztli ipan Mexihcoticpacpa miactin xiuhpohualli nican, aztecah ihuan mayatlaacah onemachti canah ichanehhuan ica tlahtōlli, tlahcuilōliztli, toltecayotl ihuan tlachiuhtlacayotl ihuan oacicoh itechpahuic caxtiltēcah ocuiltonoa in chanehqueh itech tlalpan ihuan itlachiuh ce huellahuapahuallalhuayotl ixcoyan Mexihco.

Inon tlalpan axcan quipiya ce cualli nivel nemachtiliztli ipampa macehualteizcaltiliztli xocoyoxiuhpan, in ahmo tlahcuiloyotl aci xihuitl 2005 ipan 9.2 % ichanehhuan tlacempohualiztli. Nican inic ce nemachtiliztli ihuan inic ome nemachtiliztli zan nēn ihuan mamaltica (9 xihuitl mani nemachtiliztli).

Inic ce nemachtiliztli canahpa huehcauh nemachtiliztli

In Coconeh Chantli achcauhtica nemachtilli ica hueyi tepochcalli. Ce hueyic tepanahuiliztli ipampa mēxihcatl macehualteizcaltiliztli in Comisión Nacional del Libros de Texto Gratuitos (Calpollotl Tlacatiyanco icopa amoxtlahcuiloliztli zan nēn) otlachihualoc ipan CONALITEG tepoztlahcuilolli namaquilizhuayan icampa occequintin coconeh tlamachtilcalco. Axcān quipiya amoxtli ipan macehuallahtolcopa ihuan amoxtli ipampa ixpahpalcoconeh.

Ipan huehca altepemaitl ihuan macehualcalpolli quipia nemachtiliztli icampa tepozmetztli motenehua Edu-Sat tlen transmite videoconferencias ihuan teleconferencias caxtillāntlahtolcopa ihuan macehuallahtolcopa ipampa 3000 tlamachtilcalli ihuan 300,000 temachtianih ipan occe tlacatiyan. Noyuhqui inin tlansmisión satelital Edusat aci canahpa occequin tlacatiyan tlanihuic Ixachitlan tlahcopampa ihuan Colombia.

Álvaro Obregón ōquichīuh Secretaría de Educación Pública īpan 1922. Yehhuān piya nemachtiliztli Mēxihco.

Tlalyehcotiliztli

Tlamatiliztli īhuān āmantēcayōtl

Yancuīc āmantēcayōtl Mēxihco āxcān cah auh yancuīc mēxihcah īāmantēcayō pēhua: Zonda quichīhua ehēcatlanōnōtzqui, Mastretta quichīhuāz tepozmalacatl.

Tlachicāhualiztli

Huaznenquiliztli

Miaquīntīn huaznenqui Mēxihco cateh. In cateh chiucnāhui āltepētepozcōātl líneas Āltepētl Mēxihco auh ōme Tlahtoāntepēc. Nō in Metrobús Āltepētl Mēxihco auh taxi ahciqui Mēxihco.

Mexihcatl tepoztototl ca in Mexicana de Aviación inic ce ehecatepoztotomitl ipan Mexihco, occe hueyi ehecatepoztotomitl Aeroméxico ica flota ocachi huehcallac ipan tequiyotl.

Nēzcāyōpanōliztli

Mēxihco piya cemtlālticpamātlatl āxcāyōtl ".mx" īhuīcpa 1989.

Huēhuehtlatquicayōtl

Teōtīhuahcān.
Pachtitlan.
Icnocalli Cabañas ipan Ātemaxac.

Āmoxtiliztli

Wiktionary
Wiktionary

Nō xiquitta

Tlahtōlcaquiliztilōni

  1. ↑ Organización Mundial de Turismo, "Tourist Market Trends 2006" http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/indicators/ITA_americas.pdf
  2. ↑ Banco Mundial, 2007 World Development Indicators.
  3. ↑ Banco Mundial, World Development Indicators Online.
  4. ↑ El Porvenir (29 de Noviembre de 2005). Caerá economía al lugar 16 mundial sin cambios fiscales.
  5. ↑ http://siteresources.worldbank.org/DATASTATISTICS/Resources/GDP_PPP.pdf
  6. ↑ Es el caso de la delegación Benito Juárez (D.F.). "La vida en la Benito Juárez, al nivel de Alemania", nota de El Universal, 25 de octubre de 2004, consultada el 8 de octubre de 2007.
  7. ↑ Es el caso de Metlatónoc (región de la Mixteca guerrerense), que hasta antes de la creación del municipio de Chochoapa el Grande había sido el municipio con peor índice de desarrollo humano en México. "Metlatónoc: el imperio de la pobreza", nota de Sergio Ocampo Arista para La Jornada, 26 de julio de 2005; "Chochoapa el Grande, el municipio más pobre de América Latina", nota de Sergio Ocampo en La Jornada Guerrero, 20 de marzo de 2007, consultada el 8 de octubre de 2007.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Biodiversidad de México.
  9. ↑ Conservation International (2000). Biodiversity Theme Report.
  10. ↑ Constitución de los Estados Unidos mexicanos (1824), nohuiyān
  11. ↑ Constitución de la República Mexicana (1857), nohuiyān
  12. ↑ Francisco Xavier Clavijero ōtzintih īHistoria antigua de México y de su conquista ōquitlahtoh ītechpa in país del Anáhuac (in Ānāhuac tlācatiyān) īpan inic cē āmoxtlahtōlxēxelōliztli, tēl īpan mochi yeh quitēnēhua territorio mexicano (mēxihcatlalli) ahnozo reino de los mexicanos (in mēxihcah īntlahtohcāyo) in Yancuīc Caxtillān in tlein quipiyain huehcāuh mēxihcatlālli, īhuān nō in mayatlālli īhuān in michhuahcatlālli.
  13. ↑ ītechpa Metzxico: metz(tli) (luna), xic(tli) īhuān -co (locativo). Sahagún, Historia general....
  14. ↑ Karttunen (1983) quihtoa tlein in Sahagún īpipīquiliztli neltzintiliztlahtōltica ahmo tlayōllohmaxiltia īpampa ahmo quinehnehuilia in hueyāc /ī/ īpan xīc- 'xīctli', ahmo nō in saltillo achtopa, nō īhuān in quizaliztli quipiya cē ahmo nāhuatīlli iuhquiyōtl -tz- īpan mētz-.
  15. ↑ Clavijero, 1844: 74. Clavijero ōquihcuiloh:
    Yo algún tiempo creí que el nombre verdadero era México, que quiere decir en el centro del maguey o la pita, o el aloe mexicano; pero me desengañó el estudio de la historia, y ahora estoy seguro de que México es lo mismo que el lugar de Mexitli o Huitzilopochtli, es decir, el Marte de los Mexicanos, á causa del santuario que en aquel sitio se le construyó.
  16. ↑ Casas y Caballero, 1995: 38.
  17. ↑ Márquez Morfín y Hernández Espinoza, 2005: 14.
  18. ↑ MacNeish, 1968: t. II.
  19. ↑ Aveleyra, 1956.
  20. ↑ Fujita, 2006: 82-98.
  21. ↑ Christian Duverger, 2007.
  22. ↑ López Austin īhuān López Luján, 2001.
  23. ↑ Las fechas son de Pool, 2007: 10.
  24. ↑ Kubler, 1984: 191.
  25. ↑ Childs Rattray, 1997: 73.
  26. ↑ Thomas, 1993: 115-128
  27. ↑ Díaz del Castillo, 2007: 15-27
  28. ↑ Thomas, 1993: 193-210
  29. ↑ Díaz del Castillo, 2007: 145-148
  30. ↑ Sahagún, 1999: 702-703.
  31. ↑ Thomas, 1993: 427-438
  32. ↑ Díaz del Castillo, 2007: 254-262
  33. ↑ Díaz del Castillo, 2007: 367-373
  34. ↑ Sahagún, 1999: 845-848. Se desconoce la fecha exacta de la muerte de Cuauhtémoc, así como el paradero de sus restos.
  35. ↑ Cid Sebastián, 93.
  36. ↑ Díaz del Castillo, 2007: 541-544
  37. ↑ Bernabéu Albert, 1994: 171.
  38. ↑ INEGI (2010): "Superficie Continental e Insular del Territorio Nacional", consultada el 10 de mayo de 2010.
  39. ↑ Biodiversidad en México.
  40. ↑ 40,0 40,1 Sistema Nacional sobre la Biodiversidad en México.
  41. ↑ OECD
  42. ↑ Ley General de Derechos Lingüísticos de los Pueblos Indígenas. Ihcuilōni īpan Tlachicōnti 4, 2007.
  43. ↑ Kikapúes - Kikaapoa īhuīcpa CDI.. Ihcuilōni īpan Tlachicōnti 4, 2007.
  44. ↑ Cuauhtēmallān īhuān Chiyapan tlahtōltin īhuīcpa CDI. Ihcuilōni īpan Tlachicōnti 4, 2007.


  1. REDIRECCIÓN Nemachiyōtīlli:Ixachitlan

Nemachiyōtīlli:Mēxihco

Ailhuicatl Pacífico Nemachiyōtīlli:USA Ailhuicatl Pacífico
Ailhuicatl Pacífico Norte Ailhuicatl Atlántico Nemachiyōtīlli:CUB
Oeste      Este
Sur
Ailhuicatl Pacífico Ailhuicatl Pacífico Nemachiyōtīlli:GTM Nemachiyōtīlli:BLZ

Nemachiyōtīlli:Link FA Nemachiyōtīlli:Link FA

Oquiz itech "https://nah.wikipedia.org/w/index.php?title=Mēxihco&oldid=388304"