Cuauhtēmallān

	República de Guatemala; Tlācatlahtohcāyōtl Cuauhtēmallān
Īpān Cuauhtēmallān	Īchīmal Cuauhtēmallān
Tēcuacān; • Chānehqueh; • Cemonocāyōtl	Āltepētl Cuauhtēmallān; 1 167 495 (2000); 14°38′ N 90°33′ O
Āchcāuhtlahtōlli	Caxtillāntlahtōlli¹
Tēpacholiztli īiuhcāyo	Tlācatlahtocāyōtl
Tlahtohcātēīxiptla	Otto Pérez Molina
Tlācaxoxōuhcāyōtl; • Fecha	īhuīcpa Caxtillān; 15 Tlachiucnāuhti, 1821
Tlaīxpayōtl; • Mochi,; • % ātl; Cuāxōchtli; Huēyi ātēntli	Inic 106; 108,890 km2; 0.4%; 1,687 km; 400 km
Chānehqueh; • Mochi; • Pozāhuacāyōtl	Inic 66; 15,438,384 (2013 est.); 129 hab/km2
PIB (nominal); • Mochi (2009); • PIB per cápita	Inic 79; US$ 36.788 millones.; US$ 2.622
PIB (PPA); • Mochi (2009); • PIB per cápita	Inic 77; US$ 64.449 millones.; US$ 4.749
IDH (2007)	0,704 (Inic 122) – nepantlahtli
Tomīn	Quetzal (GTQ)
‎Tlācatōcāitl	Cuauhtēmaltēcatl, Cuauhtēmaltēcah
Cemānāhuacāhuitl; • xōpan cāuhpan	UTC-6; UTC-5
Mātlatzālan āxcāyōtl	.gt
Prefijo telefónico	+502
Prefijo radiofónico	TGA-TGZ, TDA-TDZ
Nenecuilhuāztli ISO	320 / DEU / GT
	Miembro de: ONU, OEA
	¹ In mācēhualtin chanequeh tlahtoā miectin mayatlahtōlli, quichetlahtōlli, xincatlahtōlli, nāhuatlahtōlli īhuān garifunatlahtōlli.

nci

nhn

In Tlācatlahtohcāyōtl Cuauhtēmallān (caxtillāntlahtōlli: República de Guatemala ahnozo Guatemala īhuān īpan Mayatlahtōlli: Kujatemalja’), tlācatiyān tlatēctli Tlahco Ixachitlān, īpan in mictlāncihuātlāmpa tēntli. In Āltepētl Cuauhtēmallān ītēcuacān ca.

Cauauhtēmallān cuāxōchtia in mictlāmpa īhuān in cihuātlāmpa īca Mēxihco, in huitztlāntlāpcoa īca El Salvador, in huitztlāmpa īca in Ilhuicaātl Pacífico, īhuān in tlāpcopa īca Belice, in Caribe Huēyātl īhuān Honduras.

Tlāltōcāitl[ticpatlāz]

In tlaxcaltēcah, in āquihqueh ōquinehnemi īca Pedro de Alvarado, ōquitōcāitihqueh inīn tlālli iuhqui Cuauhtēmallān, īpampa in nāhuatlahtōliztli ītech Quiché in tlein quihtōznequi Cuauhtēmalli nō miec cuahuitl.

Tlahtōllōtl[ticpatlāz]

In achtopa chānehqueh in tlein ōnenqueh īpan inīn tlālli ōcatca in mayatlācah īpan xihuitl 2000 a.C. oc ye in caxtiltēcah ōhuāllahqueh in Cuauhtēmallān. Ītlahtōllo moxelhuia īpan ēyi cahuitl: preclásico, clásico īhuān postclásico. In cahuipan clásico inīn āltepētiliztli ōxōchicuepōn īpan in yehyecōlmatiliztli īhuān in tōltēcayōtl. Tēl in achto tlācatiyān ōmelahuac cahuipan in caxtiltēcah, īhuān āxcān āltepētlāliah in tlālli. Miac clásicas huēyi mayaāltepētl ōquintlālcahuiqueh ahmo huehca in xihuitl 1000 a.C.. In postclásico tlahtohcāyōtl īpan in tlahco tlālli -iuhqui in quiché tlahtohcāyotl Q'umarkaj (Otlatlān)- tēl, xōchicuepōnyah īxquich in tlālpoloāni Pedro de Alvarado in xihuitl 1523 īhuān 1527 ītzalan.

In Cuauhtēmallān ahco tlālli tlācah, iuhqui in cakchiquellācah, in mantlācah, in quichetlācah īhuan tzutujillācah īhuan in quekchitlācah īpan in tlani tlālli mictlāmpa Cuauhtēmallān oc tlachīhuah cē tāchcāuh tlācaolōlōlli ītech in cuauhtēmaltēcah.

Inin tlalpan hueyi tlacatlachihuayotl itechcopa arte ihuan ciencia, xi quipiya quemeh in calmanayotl, tlacuiloyotl, tlapohualyotl, astronomía, pintura, escultura ihuan ingeniería. Mayatlacah otlaquetz hueyi altepetl in cahuitl Pre Clásico quemeh huehuehaltepetl ipan San Bartolo, Cival, Nakbé, El Mirador, Uaxactún, Tikal, Ceibal, Río Azul, Yaxhá, Dos Pilas, Cancuén, Machaquilá, Aguateca ihuan Kaminal Juyú ihuan Abaj Takalik, inin tlacuitlapilohuah ahmo huehca ilhuicatl Pacífico.

Caxtillān otlapachouh Huēyitlahtocāyōtl Cuauhtēmallān in xihuitl 1821 īhuān quipiya īcelcatiyo ihuicpa Yancuīc Caxtillān in xiuhpan 1838.

Cemānāhuacāyōtl[ticpatlāz]

Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān

In Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl quimpiyah miaquīntīn tlālhuaqueh īca 48 tlahtohcāyōtl. Cuāxōchtia canahpa mictlāmpa īca Canada īhuān Cececpan mictlāmpa, canahpa īcalaquitlāmpa nō Pacifico Huēyātl, īhuān canahpa iquizāyampa Atlántico Huēyātl, in iuhquin canahpa tlāpcopa Ayōllohco Mēxihco, īhuān canahpa huiztlāmpa Mēxihco. Alaska īhuān Pacífico Huēyātl īcampa Tlālhuāctli Hawaii, (Hawaii, Niihau, Kauai, Oahu, Maui, Lanai, Molokai īhuān Kahoolawe).

In tepētl ocachi cuauhtīc^[5] Mc Keiley ompa tlalhuactli Alaska īhuān inīc ōme ocachi cuauhtīc nicān Tlālli Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl in Mount Albert īhuān Colorado ipan Rocky Mountains in ompa Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān, occe tepetl quemeh Mount Shasta ipan Sierra Nevada Californiaco. In tepeyohtic sistema tepetlah Sierra Nevada, tepetlah Apalache, tepetlah Rockies, Sierra Nevada, Sierra Sangre de Cristo, occequin. In ātōyātl ocachi huehca Mississipi, occequin atoyātl quemeh Rio Grande, Hudson, Pecos īhuān Atoyātl Colorado.

Yōlcatiliztli[ticpatlāz]

Nō xiquitta Tlacetilīllahtohcāyōtēcah tōtōmeh quemeh in iztacuāuhtli, tzopilōtl, centzontli, canauhtli, ehēcatōtōlli, zōlli, huehxōlōtl, cuauhchochopitli, huītzilin ahnōzo yōlcah quemeh in temazātl, mazātl, tlācaxōlōtl, tecuanōtl, māpachtli, coyōtl, miztli, techalōtl, cōzamatl, āyōtōchtli, āmiztli, huezacotl, tōchtli, āhuitzotl, ocomiztli īhuān cipactli, cuēchcoātl, cueyatl, tamazolin, cōātl, āzcatl, pāpālōtl, pipiyolli, zāyōlin, colotl, xīcohtli, chapōlin, occequīntīn. Nīcan tlacatiyan cah occequin yolcah ihuicpa Europan quemeh in cahuāyoh, cuācuahueh, pitzotl, ichcatl occequintin.