Huitzilihhuitl
 Inin tlahcuilolli nozo tlahtoliztli cenca tepitzin. Ce ahnozo miaquintin huiquipediatequitqueh tequipanoah ipampa ce cualli tlahcuilolli. |
| Huītzilihhuitl | ||||
|---|---|---|---|---|
|
Miquiliztli | 1415 | ||
| Campa omic | Mēxihco Tenōchtitlan | |||
| Itahtzin | Ācamāpīchtli | |||
| Inantzin | Tēzcatlamiyāhuatzin | |||
| Inamic | Āyauhcihuātl Cacamacihuātl Miyāhuaxīhuitl Miyāhuaxōchitzin | |||
| Ipilhuan | Chīmalpopoca (Ahzo) Tlācaēllel Motēcuhzōma Ilhuicamina Huēhueh Zaca Cītlalcōhuātl Āztacōhuātl | |||
Huītzilihhuitl Tlahtōlzacac quihtōznequi ic caxtillantlahtōlli “la pluma de colibrí” huiccopa huītzilin ahnōzo huītzitzilin, colibrí; ihhuitl, pluma. Ōcatca inic ōme hueyi tlahtoāni mexihcatl, in āquin ōtepacholih īpan 1391xihuitl ixquichca 1415xihuitl; Huītzilihhuitl nō ōcatca inic nāhui Acamapichtli īpiltzin, in mexihcah ōquitzonānqueh ca yehhuātl iuh mihtoā in nemiliztlahcuilōlpan tleīca "ōcatca cē tēlpōchtzin yōlyamānqui, yōlceuhqui auh in yēctlamanitilizeh".
Ye ihcuāc in Huītzilihhuitl ōmotlahtohcātlālih īpan cemilhuitōnalli 5-cōhuātl[1] īpan ēyi-ācatl xihuitl (1391), tlahpaliuhca ōquichīuh in tēpanahuiliztli huīccopa Morelos īhuān in Estado de México (Cuitlahuac īpan 1393, Cuauhnāhuac īpan 1395, Cuāuhtinchān īpan 1398, Cuaxīmalpan īpan 1404, Āyacapichtla y Cuaxīmilco ipan 1408, Tequezquiac īpan 1413); īpan 1415 xihuitl Huītzilihhuitl ōquicotōn in necepantlahtōlli ītechpa “xōchiyāōyōtl” in tlein ōpeuh īpan 1376 Chalcopahuīc. Īpan 1392 ōquitlān in nechihchīhualiztli in hueyi teōcalli iuh cencāuh Inicōme Tlamamatlatl (etapa II). Īpan 1403 Huītzilihhuitl Īhuiyānyōtica ōquichīuh in Xiuhmolpīlli (yancuīc tletl ilhuiquīxtiliztli).
Īpan 1414 Tezozomoc in āzcapōtzalcatl tlahtoani quihcaliznequih Tetzcoco in ōtlahtohcat Īxtlīlxōchitl ixquichca 1409, in āquin ōquiyacān cē nehcaliliztli, achto Īxtlīlxōchitl quihuiliā in Cōācuecuenotzin[2] tlālpan in tetzcocah ōpanōqueh ic Chiconāuhtla īhuān Ehēcatepēc auh ātēzcapan ācaltica tēhuilīlōque tlani in tēāchcāuh Tzoacnāhuacātzin. Nenāmiquilizpan ōquīz in Tlācateōtl, mexihca-tepaneca in ītlācatēccauh, in āquin quimahhuīctopēhua in tetzcocaācaltin ixquichca ītēcuācān, in cānin ca ehezzo mochīhualiztli ic īōccāmpaīxti yeceh ahmo tlālpoloāni. Cōācuecuenotzin, iuhqui īpan abril 14, 1415[3] ōpēuh occē nehcaliliztli, Tzoacnāhuacātzin quimahhuīctopēhua in mexicah auh quīztiyāuh huitztlāmpa iuh ahzico Chalco; Cōācuecuenotzin īpan īohhui mictlāmpa ōquicalac ic Xīlōtepēc, Cītlaltepēc, Tepotzohtlān auh Cuauhtitlān; auh oquichēhualo ic huēyi tēīlōchtiliztli yeceh cahxiliā in tēpololiztli, ōehcoc ixquichca in tepētl Temācpalco Ītoca, in cānin in ahcōlhuah tepāntlehco Āzcapōtzalco achi ēyixiuhtica. Īnoquīpan inin nechīhualiztli in Huītzilihhuitl zan cē tlacxipanhuiāni ītloc in huēliyōtl tepanēcatl, ca yehhuātzin ōmomiquilih īpan 1415 ahnōzo 1417.