Acamapichtli
Nemachiyōtīlli:Toquiliztequitl
| Ācamāpīchtli | ||||
|---|---|---|---|---|
|
Miquiliztli | 1391 | ||
| Campa omic | Mēxihco Tenōchtitlan | |||
| Inamic | Tēzcatlamiyāhuatzin Ilancuēitl Huitzilxotzin Xiuhcuetzin | |||
| Ipilhuan | Huītzilihhuitl Chīmalpopoca (Ahzo) Itzcōhuātl Tlahtōlzaca Cuātlecōhuātl Mātlālxōch | |||
Ācamāpichtli tlatēctli iuh in yacatto Huēyi tlahtoāni mexihcatl, in āquin ōquichicāuh in Ēxcān Tlahtōlōyān netech Tenōchtitlān īhuān in tēcuācān tepanēcayōtl, Āzcapōtzalco. Yehhuātl quinpalēhuilih in tepanēcah ītech ītēpēhualiz huitztlāmpa.
In tlein quihtōznequi ītōcā[xikpatla | xikpatla itsintlan]
Ītōcā quihtōznequi ic caxtillāntlahtōlli 'el que empuña la vara de carrizo', mānel oc achi huel mihtoā 'puño cerrado con carrizos' ( āca-tl 'carrizo', māpich-tli 'puño cerrado, manojo' huīcpa mā-piqui 'apretar algo con la mano').
Īnemiliz[xikpatla | xikpatla itsintlan]
Inoquīpan mācuilpōhualxiuhtiliztli XIII īhuān ītzīntiliz XIV ōmohmoyāhuaqueh in mexitin huīccopa tōnatiuh īcalaquiyān ātēnco in ātēzcatl Tetzcoco yehhuāntin ōmotlālihqueh in nepapan āltepētl, iuh Huixachtitlān, iuh Āzcapōtzalco nōīhuān Chapōltēpec. In tepanēcah ōquimmācāuhqueh in mexihcah inic ōmotlālihqueh īpan mictlāmpa in tlālhuāctli yehhuāntin ōquitēnēuhqueh īmāltepēuh Cuāuhmixtitlān īpan xihuitl 1274. Īpan xihuitl 1366[1] in tepanēcatl huēyitlahtoāni Ahcōlnāhuacatl, yehhuātlin quīxittac in Ācamāpichtli (cōlhuatl tlahtohcāpilli in āquin nemiya Cōhuatlīchān) inic ōmotlālih īpan tlahtohcāicpalli ītech pōhui Tenōchtitlān, iuh ōpēuh in yancuīc Tenōchtitlān ītlahtohcāmecayo, inin āltepētl motēnēhua in tlacemolōloh ītech tōltēcayōtl īhuān in tlahtohcāyōtl mocuepa iuhqui Huēyi tlahtohcāyōtl, yehhuātlin quihuālpatlac Cōlhuacān, iuh ōmochīuh inic ēyi ēxcān tlahtōlōyān.
Cequi tlamantli in techpalēhuiz ic ticmatizqueh in īquin ōtlācat Ācamāpichtli, monequi mā ticmaticān in āquihqueh ōcatcah in ītah in īnān, inic quicemmelāhuaz ītzīntiliz, ic monequi timomachtizqueh ic miyac netlacuitlāhuiliztli. Ītah ōcatca Huēhueh Ācamāpichtli (Chimalpain, Mendieta, Torquemada), in tlahtoāni Cōlhuahcān (1323-1336). Ca yehhuātl Ilancuēitl Ixxōchitl in īnan. [2]
Monequi mā tiquilnāmicān in tlahtohqueh mexihcah miaquin īcihuāhuān, ic neīxcuītīlli, Torquemada quihtoā in akatto ōcatca Tēzcatlamiyāhuatl. Ītechpa īpilhuān Chimalpain ōquihtoh in oncateh 23 īpilhuān, mānel zā ōquitōcāyōtih 11: Cuāuhtlecōhuātl, Īxēhuatzin, Ōmetōchtzin (Tōllān ītlahtohcāuh), Cuetlāchtzin (ōmonāmic Tōllān Xiloxōchitzin ītlahtohcāuh), Cītlalcōhuātzin, Mācuextzin, Itzcōhuātzin (yez tlahtoāni Tenōchtitlān), Huēhuezaca, Tetlepanquetza, Yāōtlantzin, Īxcuitlantoc. Nepapan nemiliztlahcuilōlli techilhuiah in Huītzilihhuitl (Chimalpain, Mendieta, Īxtlīlxōchitl, Torquemada) īhuān in Chīmalpopōca (Mendieta, Torquemada, Historia de los mexicanos) nō īpilhuān in Ācamāpichtli. Īxtlīlxōchitl techilhuiā nō īpilhuān Xiuhtlatōnac īhuān Chālchiuhtlatōnac, ca yehhuātlin ōmihtoh ompa Cōyohuacān ōcatca in achtopa tlahtoāni, inin ahmo nelli.
Mānel Ācamāpichtli ōquitzonān iuhqui Cihuācōhuātl īpan 1366 xihuitl,[3] ye ōcatca niman ic iuh Huēyi tlahtoāni. Zan ixquichca 1383 mochīhuaz inic motlahtohcātlāliz iuhqui ic motōcāyōtiz Tlahtoāni-tlācatēccatl. Ācamāpichtli ahmo ōmeyōllōuh in ōquimotlacentlālilih in tepanēcah īnyāōyō, iuh īpan 1376 xihuitl huīccopa chālcayōtl inic pēhua in achtopa "Xōchiyāōyōtl" mā mantoqueh ixquichca 40 xihuitl; zan cē nō xihuitl īpan quiyeyecalhuiā ca yehhuātl quipatla in tēcuācān ītōcā Mexihco-Cuāuhmixtitlān copahuīc Mexihco-Tenōchtitlān, Ācamāpichtli ōquichīuh inic quimahuiztiliz in Tenōchtzin. Occē āltepētl ihtic Ātēzcatl Tetzcoco Tlahuelmayān Mexihco (Valle de México) ca yehhuāntin ōquipanahuihqueh in āltepētl Xāltocān īhuān in āltepētl Tepotzohtlān. Īpan achi cāhuitl, in tlacetililiztli intech mexihcah īhuān tepanēcah ōquitlālpolohqueh ic īchicāhualiz nepapan āltepētl.
Ītepēhualiz[xikpatla | xikpatla itsintlan]
- 1367. Ītloc Āzcapōtzalco quipanahuiah in ExcānTlahtōlōyān Xāltocān-Cuauhtitlān-Tepotzohtlān. In mexihcah nohmah quipanahuiah Teōhuahcān Āmaquemecān Chālco, inic quimictiah Huēhue Cacama Totēc (1352-1367).
- 1370. Tequitīlo Tenayohcān.
- 1376. Pēhua in Xōchiyāōtl Chālcopa.
- 1379. Tlālpolōlo Xōchimilco.
- 1382. Tlālpolōlo Mizquic.
- 1393. Tlālpolōlo Cuitlahuac.
- 1395. Tlālpolōlo Cuauhnāhuac (quilmach cequintin tlātlalihqueh inin āltepētl ītech pōhui Chālco).
Tlahtōlcaquiztilōni[xikpatla | xikpatla itsintlan]
- ↑ Chimalpain, p.223
- ↑ Chimalpain p. 225; Īxtlīlxōchitl huālmitzilhuiā ca yehhuātl ōquitōcāyōtiya iuh Cuetlaxxōchitzin. Chimalpain quimaca occē tōcāitl īpan āmaizhuatl 357 quihtoā in Ācamāpichtli īpil Ōpōchtli Iztahuatzin īhuān in cihuātl Mātōtōztli, iniqueh on tōcāitl ahmo nelli.
- ↑ Īxtlīlxōchitl auh in Anales de Tlatelolco iuh in ōquitēcah 1367 xihuitl
Amoxtin[xikpatla | xikpatla itsintlan]
- Chimalpain Cuauhtlehuanitzin, Domingo. Las ocho relaciones y el memorial de Colhuacan. CNCA. 1998.
- de Alvarado Tezozómoc, Hernando. Crónica mexicana.Col. Crónicas de América. Ed. Dastin. 2002.
- Garibay, Ángel. Teogonía e Historia de los mexicanos. Ed. Porrúa 1965.
- Gillespie, Susan. Los reyes aztecas. Ed. Siglo XXI. 1994
- Torquemada, Fray Juan. Monarquía Indiana. Biblioteca del Estudiante Universitario # 84 UNAM 1995.
- de Alva Ixtlilxóchitl, Fernando. Historia de la Nación Mexicana. Ed. Dastin. España 2002.
- Fray Gerónimo de Mendieta. Historia Eclesiástica Indiana. Conaculta 1997.
- Códice Ramírez. SEP 1975.
- Anales de Tlatelolco. Traducción y paleografía de Rafael Tena Conaculta 2004.
Occe necuanamictiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]
- Tovar, Juan de (1585). "Acamapichtli, el primer rey azteca (reinó entre 1376 y 1395)". Biblioteca Digital Mundial (in Idioma: Náhuatl del norte de Puebla y Español). Retrieved 2013-05-25.
