Altepetl Mexihco
| Altepetl Mexihco Ciudad de México | |
 | |
| |
| Lema Muy noble e insigne, muy leal e imperial. | |
| Tlacatiyan |  Mexihco
|
| Tecuacan | |
| Hueyaltepetl | |
| Tlaixpayotl - Campa |
22,499.95 km2 25 |
| Ancayotl | 19°21′15″N 99°37′51″O |
| Nelihuahcapanca | Axochco (4,418 msnm) |
| Chanehqueh - Campa - Pozahuacayotl - Campa |
37,253,956 chaneh. 1 663 chan/km² 11 |
| Tlahtolli | Caxtillantlahtolli Nahuatlahtolli Mixtecatlahtolli Otontlahtolli Mazātēcatlahtōlli Mazahuahtlahtolli |
| IDN - Campa |
0.958 10 |
| PIB - PIB Per Capita |
$ 1.812.968 MDD $ 42,325 USD |
| Tlaquetzalli | |
| Tepachoani | Claudia Sheinbaum |
| Teuctlahtoqueh | 3 |
| Tequichihuanih | 65 |
| UTC | UTC-6 |
| Tlacatocaitl | Tenochcatl |
| Onohuayan | 16 |
| Altepecalpolli | 125 |
| Nenecuilhuaztli - USPS - ISO 3166-2 |
MX-DF |
| Matlatzalan | www.df.gob.mx |
Altepetl Mexihco (caxtillāntlahtolcopa Ciudad de México; otontlahtolcopa Hnini M'onda; mazahuahtlahtolcopa Jñiñi B'onro; mixtecatlahtolcopa Ñuu Ko'yo) ca in Mexihco Tlacetililli Tlahtohcayotl itecuacan. Itoca in achi Altepenanyotl Mexihco ipan Mexihco Tlacetililli Tlahtohcayotl, Altepetl Mexihco ahciqui in Mexihco Tecuacan, in Tlahtohcayotl Mexihco ihuan in tlahtohcayotl Hidalgo.
Mexihco inic ome hueyic altepetl ompa Tlalticpac cah, auh in altepetl ica ocachi caxtillahtohqueh, ihuan ocachi macehualchanehqueh nican cah.
In tlein quipiya inin tlahcuilolli
Tlaltocaitl[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
"Mexihco" quitoznehqui "Mexihtli" ahnozo "Mexihtin" ihuan "-co" zanyeno campa. Quilmach ce aztecatl yaoquizqui in ompa Chicomoztoc. Ahnozo, occequintin quihtoa cah zanyeno Metztli ixic, auh ipampa oncan motoca "Mexihco".
Axcan Caxtillahtolcopa mohcuiloa "Altepetl Mexihco" iuhqui Ciudad de México.
Occequin macehuallahtolcopa motenehua;
- Mixtecatlahtolli: Ñuu Ko'yo
- Mazahuahtlahtolli: Jñiñi B'onro
- Otontlahtolli: Hnini M'onda
Huehcauhtica motenehua in Calpolli Tlahtoloyan (caxtillantlahtolcopa: Distrito Federal) catca ihtoa inin altepetl canahpa 2014 ihcuac ce congreso quitoznequi Tlahtocayotl Altepetl Mexihco.
Tlalcemanahuayotl[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
Altepetl Mexihco itoca Mexihco itecuacan. Altepetl Mexihco tlatēctli in tlahcopampa in Mexihco tlacatiyan. Cuaxochtia in mictlampa ica in Tlahtohcayotl Mexihco ihuan huitztlampa tlahtohcayotl Morelos. Quipiya 1,479 km² in tlahtohcayotentli in mohtlamantiliah ipan cempohualmatlahtli omome: in huitztlampa in Tepehuahcan Chichinauhtzin, noihqui Apanco Xochimilco ihuan in hueyi tepetl Axochco ica 3930 m. tliltetl ocachi cuauhuic ipan Mexihco Calpolli Tlahtoloyan, in ompa mictlampa Tepehuahcan Guadalupe; ihuan in tlapcopa in Ixtlahuahcan Mexihco ihuan in centettihuitz in Sierra Nevada. In tlacatiyan itlaixpayo 5 375 m.
Huehuehcauhtica nican, quipiaya ce hueyatezcatl quitoznequi Atezcatl Tetzcoco ica nauhcoyonqui, in ocachi cuauhtic catca Atezcatl Xochimilco, occequin, Atezcatl Tetzcoco ihuan xocoyoc Atezcatl Tzompanco catca. Tlalhuacticpac omitztlaquetz in Altepenanyotl Mexihco.
Yolcatiliztli[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
No xiquitta Mexihcah totomeh quemeh cuauhtli, tzopilotl, centzontli, ahnozo yolcameh coyotl, mapachtli, miztli, cuechcoatl, ayotochtli, axolotl, zacatochin ihuan occequintin.
Huehcapatlahtolyotl[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
In Ānāhuac Tlahuelmayān ōchantiaya īpan huēhuetlācah in ītōcā tlācatl Tepeixpan. Huēhuehtlācah Neandertal.
In Achto tlācah īpan in Ānahuac, in cuicuilcah cana huitztlampa catca, yehuan otlachiuh ce yohualtic tzacualli motocayotica Cuicuilco, ihcuah ce tletepetl motenehua Xictli otzatz ihuan tleatoyatl cubrió in āltepētl.
Altepetzintiliztli[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
Aztēcah ōāltepētlaniah Mēxihco Tenōchtitlan, āltepētzīntiliztli 18 ic ēyi mētztli, 1325 (2 calli) cē ānepantlālpan ātēzcatl Mētztli īapan. In āltepētl cah azqui ōmpōlōah ihcuāc caxtiltēcah tēpēhuanih ōhuāllāh, īpan 1519 (1 ācatl) auhoc 1521 (3 calli) xihuitl. Īpan 1524 (6 calli) xihuitl, in caxtiltēcah quiāltepētlaniah "municipalidad" Āltepētl Mēxihco, ītōcā "México Tenustitlan", auh, īpan 1585 (2 calli) xihuitl "Ciudad de México".[1]
Īpampa huēyi zahuatl, ōmomiquilitzino in tlahtoāni Cuitlahuactzin. Quinihcuāc, ōmotlahtōcatlalitzino Cuauhtēmoc iuh intlahtōcatzin Mēxihco Tenōchtitlan.
In caxtiltēcah tēpēhuanih ōquixitiniah Mēxihcah īpan Tlachicuēyi 13, 1521 (3 calli) xihuitl.
Macuilpohualxihuitl XIX[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
Zatepan in tetlahtlacollazaliztli[2] , in Āltepētl Mēxihco catca icua del Estado de México. Ipan 18 de noviembre 1824 in Congreso otlachiuhquihtoznequi ce calpōlli tlahtōlōyān, xomolli[3] ca quicelizquia in huelitiliztli nenechicolizotl. In tlalli[4] del Distrito Federal omochiuh ica Āltepētl Mēxihco ihuan occequin chicuace altepecalpolli: Tacuba, Tacubaya, Azcapotzalco ihuan Mixcoac xiuhpan 20 de febrero 1837.
Macuilpohualxihuitl XX[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
Mēxihcatl Icnīuhyāōyōtl ōmopēuh īpan 1910 (2 tōchtli) auh ōquitlami 1917 (9 calli) xiuhpan.
Zātēpan īpan Tlachiucnāuhti 19, 1985 (12 calli) ōquichīuh in huēyi tlālollīniliztli. Ōhuetz huēyi cacaltin īhuān miaquīntīn tlācah ōmicqueh.
Macuilpohualxihuitl XXI[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
In achcauhtepachoani īpan Āltepētl Mēxihco, Marcelo Ebrard cah īhuīcpa 2006 (7 tōchtli) xihuitl.
Chicahualiztli ihuan tepacholiztli[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
Altepetl Mexihco ca xeluihca 15 ixiptlahyotiliztli, iteiquini Miguel Mancera motenehua caxtillantlahtolcopa jefe de gobierno.
| Teitquini | Cahuitl |
|---|---|
| Rosario Robles | 2003-2006 |
| Andres Manuel López Obrador | 2006-2009 |
| Marcelo Luis Ebrard Casaubón | 2009-2012 |
| Miguel Mancera | 2012-2016 |
Altepetl Mexihco ixeliuhca[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
| Altepetl Mexihco ixeliuhca | |||
 | |||
| Ixiptlahyotiliztli | Chanehqueh (2010) | Tlaixpayotl (km²) | |
| Altepetl Mexihco | 1.479 | ||
| Álvaro Obregón | 727 034 | 96,17 | |
| Āzcapōtzalco | 414 711 | 33,66 | |
| Benito Juárez | 385 439 | 26,63 | |
| Coyōhuahcān | 620 416 | 54,4 | |
| Cuauhxīmalpan | 186 391 | 74,58 | |
| Cuāuhtemōc | 531 831 | 32,4 | |
| Gustavo A. Madero | 1 185 772 | 94,07 | |
| Iztacalco | 384 326 | 23,3 | |
| Iztapalāpan | 1 815 786 | 117,00 | |
| Magdalena Contreras | 239 086 | 74,58 | |
| Miguel Hidalgo | 372 889 | 46,99 | |
| Mīlpan Tlacpac | 130 582 | 228,41 | |
| Tlāhuac | 360 265 | 85,34 | |
| Tlālpan | 650 567 | 340,07 | |
| Vesnustiano Carranza | 430 978 | 33,40 | |
| Xōchimīlco | 415 007 | 118,00 | |
Tequitiliztli[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
Altepetl Mexihco, ce altepeticpac ica hueyic tequiyotl ipan tlacatiyan Mexihco. Occequintin mēxihcah huēyi tequipanoltin in tlalpixcayōtl īhuīpan cintli, tlālcacahuatl, āhuacatl, chayohtli, chīlli, nohpalli, ochonetli, xonacatl, limonxocotl, nōhuān pitzopixcayōtl, tōtōlpixcayōtl, ichcapixcayōtl, cahuayōpixcayōtl, cuacuepixcayōtl, tentzonpixcayōtl, pipiyolpixcayōtl, īnōmpan coyonimatiliztli.
Āltepētl Mēxihco cē tequiyōtl īpan Ixachitlan ītech temocpan. In yacaticac tequiyotl in ahuicyaniliztli ic cualli yeyantli īpan itentli Mediterraneo Hueyatl. In Santa Fe hueyic centro financiero.
Chanehmatiliztli[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
In Āltepētl Mēxihco quipiya cē tlaltentli 749,11 km² īhuān ce tlacaliztli itechcopa 12.392 chanehqueh (Censo INE xihuitl 2002), īca 1,4% īpan nicān región īhuān cē densidad 16,54 hab/km². Inin nochintin chanehqueh, 5.952 cihuah cah (76,33%) īhuān 6.440 tlācah cah (51,97%). Cē 23,67% (2.933 chaneh.) in tlācamilqueh, īhuān cē 76,33% (9.459 chaneh.) in āltepētlācah
Altepetl Mexihco itlahtolhuan[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
In ahmo cah nahuatīllahtōlli Mēxihco. Caxtillāntlahtōlli tēl, motlahtoa iuh de facto āchcāuhtlahtōlli auh 92% chānehqueh quitlahtoah. Huēynahuatīlli īhuīc Mācēhuallahtōltin tēl, piya mochīntīn mācēhuallahtōltin motlahtoa Mēxihco, īhuīc tleinzāzo chānehqueh tlapōhualli, cualli iuhquin Caxtillāntlahtōlli canah motlahtoa auh mācēhualtin hueliti ihcuiloa achcauhtlahcuilōlli īntlahtōlcopa. Caxtillahtōltica, nahuatīlli tōcā -achi 60 tlahtōltin- tlācatiyān tlahtōltin. Inīn piya mochīntīn Ixachitēcah tlahtōltin tleinzāzo chīhualiztli; quitōznehqui, piya nō ahmācēhualtin Mēxihco. Ic, Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas piya Quicaputlahtōlli ōquichīuh īhuīcpa TCI, Mēxihco icpiya ixachi Caxtillāntlahtōqueh īca ōmpa tlahtōlqueh tlein ōnto Caxtillāntlahtōlli tlācatiyān, auh ica ⅓ mochi Caxtillāntlahtohqueh Cemānāhuac.
In tlahtōlli motlahtoa īpan Mēxihco cah Nāhuatlahtōlli, Mayatlahtōlli, Mixtēcatlahtōlli, Tzapotēcatlahtōlli, Otontlahtōlli, Mazāhuahtlahtōlli, Michhuahcatlahtōlli īhuān occequīntīn. Occequīntīn Europan tlahtōlli Inglatlahtōlli, Yidishtlahtōlli, Alemantlahtōlli, Franciatlahtōlli, Catalantlahtōlli, Galiciatlahtōlli īhuān Rumanitlahtōlli.
Neltococayotl[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
Cuix yectel xihuitl, in achtocaxtiltoc tlācatl neltoquiztia īpan īcel teōtl tlachīhuani cemānāhuatl motenehua Ōmeteōtl ahnōzo Moyocoyani, mayātlācah motōcāyotia K’uh ītech occequīntīn ītōcāhuān.
Huēhuehmēxihcatl teōneltococāyōtl poliuhqui cenca iciuhcac catca īpampa catolicismo romano, mācēhualtin ahmō ōneltoqui mochololih canahpa ohuitepētitlān īhuān occequīntīn tlaihiyōhuatilocque zannō Santo Oficio (Caxtillān Atlācayōtl). Ihcuāc caxtiltēcah ōmpēhua mā xicristiania canah mācēhualtzintin zan motlamati Catolico teōneltococāyōtl quēmeh cristianoyōtl, mātēl in teōpixqueh tlamatizqiazque tlein ōyeyah occequīntīn cristianomeh ītōcā lutero tlalnetoqui in ompa Mixcoac, ortodoxo tlalnetoqui in ompa Peñón de los Baños, īhuān inglatlālpantlalnetoqui ompa Polanco.
Axcan inonqueh calpolli itech Mahomayōtl, judioyōtl in ponpa Polanco, Huehuehcauh Altepetl Mexihco īhuān cristianoyōtl īhuīcpa huēytlahtōlāmoxtli īpal Fray Alonso de Molina, yeh ōquihcuilo Iudioyotl nozo Iudiocayotl, Mahomayotl auh Christianoyotl.
Tequichihualiztli[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
Altepetl Mexihco ce altepetl ican mochi tlacuicuiliztli īpan Centlalticpac quihto Tlaquitcayotl ipan Tlachihuatlacayatl ipan Tlahtohcayotl Mexihco; ixquich tlamatocac toltecayotl, yoliztli ipan ahmo tlamatocac toltecayotl iuhqui tlacualcayotl, macehualmihtotiztli, macehuallahtoliztli.
Macehuallotl[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
Āltepētl Mēxihco cē āltepētl īcan mochi tlacuicuiliztli īpan Centlālticpac quihto Tlatquicayōtl īpan Tlachīuhcāyōtl īpan Mexihco; ixquich tlamatocac tōltēcayōtl in ōmpa Mexihco huitztlāmpa, yōliztli īpan ahmo tlamatocac tlachīhualiztli iuhqui tlacuālcāyōtl, mācēhualmihtotiztli, mācēhuallahtolloliztli.
In mitohtli, cē mihtotli īpan Xochimilco, tlācah īhuān cihuah mihtōtia tlanāhuahquez zan cen cuīcayōtl īca mecahuehuetl, panhuahuetl īhuān tlapitzalli.
In yohuālmitohtli "Chinelo", ilhuitl īpan huēyāithualli Xochimilco iteopan.
Tlatzohtzonaliztli[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
Miac tlatzohtzonaliztli cah inin altepemeh iuhqui banda, cumbia, balada ahnozo tlatlamantic.
Momotlalcayotl[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
In momotlalcayotl ipan Altepetl Mexihco cah ipampa xopatoltiliztli (ihuicpa in xiuhpohualli XX), chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, tenis, mapatoltiliztli, ihuan momotlacayotl itech tepozcuaitl.
Altepetl Mexihco oquipiya cemanahuac tlamahuichihuanih ipan momotlalcayotl quemeh: xopatiliztli, mapatoltiliztli, hockey patines, amapatoltiliztli, acalpamitl, taekwondo, tenis, atletismo, triatlón, aquizaliztli, windsurf, golf, motociclismo, rally, ciclismo, ocachi axcan, Fórmula 1 ihuan quiquiuhpatoltiliztli.
Icniuhcayo Altepetl[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
Altepetl Mexihco ca icniuhcayotl ica ininqueh altepetl.
| Altepetl | Tliltetl | Tlacatiyan | Xihuitl |
|---|---|---|---|
| Los Angeles | California |  Tlacetililli Tlahtohcayotl Ixachitlan
|
1969 |
| Nagoya | Aichi |  Xapon
|
1978 |
| San Salvador | San Salvador |  Cozcatlan
|
1979 |
| Madrid | Madrid |  Caxtillan
|
1983 |
| Cuzco | Cuzco |  Peru
|
1987 |
| Berlin | Berlin |  Alemania
|
1993 |
| Seul | Seul |  Corea Huitztlāmpa
|
1993 |
| La Ahuana | La Ahuana |  Cuba
|
1997 |
| Altepetl Cuauhtemallan | Cuauhtemallan |  Cuauhtemallan
|
1998 |
| Dolores Hidalgo | Guanajuato | Mexihco
|
2008 |
| Cádiz | Andalucia | Caxtillan
|
2009 |
| Pequin | Pequin |  China
|
2009 |
| Estambul | Estambul |  Turquia
|
2010 |
| Rosario | Santa Fe |  Argentina
|
2010 |
| São Paulo | São Paulo |  Brasil
|
2011 |
No xiquitta[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
Amoxtiliztli[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
- García Escamilla, Enrique, Historia de México (Mexihco ihuehcapatlahtolyo), tlahcuilohua nahuatlahtolli ihuan caxtillāntlahtolcopa , otepoztlahcuiloc ipan Altepetl Mexihco, Plaza y Valdés Editores, 1991.
Toquiliztequitl[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
- ↑ "Āltepētl Mēxihco ītlahtōllō". Unknown parameter
|accessyear=ignored (help); Unknown parameter|accessday=ignored (help) - ↑ In tlahtolli tetlahtlacollazaliztli, tlatolcueptli ica españatlahtolli itech nahuatlahtolli, quinezcayotia independencia ihuan itzintiliz huitz itech in tlahtolli tlahtlacollaza, nite- ihuan itech in tlahtolli tlahtlacolli ca quihtoznequi traba, falta, impedimento, obstáculo, carga, vicio nozo pecado (Remi Simeon, Diccionario de la Lengua Náhuatl o Mexicana, amoxchihualoyan Siglo XXI, ixtli 662, amoxchihualiztli inic 1988).
- ↑ Ica españatlahtolli xomolli quinezcayotia punto, parte, rincón nozo lugar (Remi Simeon, Diccionario de la Lengua Náhuatl o Mexicana, amoxchihualoyan Siglo XXI, ixtli 779, amoxchihualiztli inic 1988).
- ↑ Nican in tlahtolli tlalli quihtoznequi ica españatlahtolli suelo, territorio, tierra, área, zona ihuan in tlahtolli milli quinezcayotia campo, tierra, finca, hacienda nozo posesión (Remi Simeon, Diccionario de la Lengua Náhuatl o Mexicana, amoxchihualoyan Siglo XXI, ihixtli 601 ihuan 276, amoxchihualiztli inic 1988).
Cequin tlatilantli[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]
Caxtillāntlahtōlli (Mēx) - Mēxihco Tēcuācān achcauhzāzanilli- Caxtillāntlahtōlli (Mēx) - Universidad Nacional Autónoma de México achcauhzāzanilli
- Caxtillāntlahtōlli (Mēx) - Instituto Politécnico Nacional achcauhzāzanilli
- Caxtillāntlahtōlli (Mēx) - Autónoma Metropolitana achcauhzāzanilli
Tlahtohcayotl
Aguascalientes • Campeche • Chihuahua • Chiyapan • Coahuillan • Coliman • Durango • Guanajuato • Guerrero • Hidalgo • Huaxyacac • Michhuahcan • Morelos • Nayarit • Puebla • Querétaro • Quintana Roo • San Luis Potosí • Sinaloa • Sonora • Tabasco • Tamaulipas • Tlahtohcayotl Mexihco • Tlani California • Tlani California Huitztlampa • Tlaxcallan • Veracruz • Xalixco • Yancuic León • Yucatan • Zacatecas • Altepetl Mexihco
Altepetl
Altepetl Mexihco • Atemaxac • Monterrey • Cuetlaxcoapan • Tollohcan Lerdo • Tijuana • León • Altepetl Juárez • Torreón • Santiago Tlachco • San Luis Potosí • Mérida • Mexihcali • Aguascalientes • Cuauhnahuac • Acapolco Juárez • Morelia • Tampico • Chihuahuah • Saltillo • Chalchiuhcuehcan • Cualnezcaltepec • Reynosa • Tochtlan Gutiérrez
Mexihco ihuehcapatlahtolyo
Yancuic Caxtillan • Mēxihco ītlācaxoxouhcāyō• Inic Cē Mēxihcatl Emperadoryōtl • Tlapapatiliztli yāōyōtl• Inic Ōme Mēxihcatl Emperadoryōtl • Mēxihcatl Tēahcomanaliztli • Partido Revolucionario Institucional
1917 Mēxihcatl Nahuatīlāmoxtli • Mexihco tlahtohcatlahtoani • Mēxihcatl peso• Mexihcah • Ixiptlayoliztli ipan Mexihco • Mexihco itlacualiz • Tlahtōlli īpan Mēxihco • Momotlalcāyōtl īpan Mēxihco • Chōntalnemitiliztli īpan Mēxihco • Mexihcotlacatiyancuicatl • Ipan Mexihco • Ichimal Mexihco • Calīxcuātl:Mēxihco
