Jesucristo

Īhuīcpa Huiquipedia, in yōllōxoxouhqui cēntlamatilizāmoxtli

Nemachiyōtīlli:Toquiliztequitl

Jesucristo
Jesucristo
Tlacatl
Tlacatiliztli 0
Belen, Roma Emperadoryotl
Miquiztli 30
Ierusalem, Roma Emperadoryotl
Achtocahuitl 30 - āxcān

Jesucristo (greciatlahtolli Ἰησοῦς Χριστός, Iēsous Christós, caxtillantlahtolli Jesucristo), no itoca Jesutzin itech Nazaret, Jesus nozo ica caxtillantlahtolli Jesús de Nazareth. In tachcauh tlacatl in netlacentequililiztli ihuan tocayeh in centlalticpac. Ic in achi mochintin in in cristianotocaitl, yeh in Dios ipiltzin ihuan inohmah inacayotiliz in Dios. Itenyo ipal in neltococapan in tlen ― imiquiztica huan inezcaliliz― oquimmaquixtih in tlacameh. In judiotemachtiliztli nozo judeanemachtilli ahtlamocuItia in iteucyo, in tlen ahmomomatiliztli in Dios. In Islam neltococayotl, yeh motenehua Isaac, ce ipan in achtopaihtoanimeh.

Ipan in 'tlapanahuiliz in tlaneltocanimeh, in Jesucristo yehhuatl in iPiltzin In Toteucyo ihuan inenacayotiliz in inohmah Toteucyo. Iipan huetziliz ono no ipan in tlatocaliztli itech ca, ica imiquiliztzin ihuan tetoquilih inenohmayolitiliz, quicuitlatzacuiliz in tlachihualli tlacatl. In judeanemachtilli quicentlaza in iteucyo, ca yehhuatl teixnamiquini ica itlaman in teuctzin. Ipan in mahomanemachtilli, in oncan ixmacho in iuh Isa, ittoqueh cemeh ontlachianimeh oc ye ittitilonimeh.

Ipan in nematiliztli tlapanahuiliztica ipan nemoayan nemachtilcalotl, tlanelhuayotilli ipan ce tlaixpohualiztli tlahtolmelahualizotl itech in tlahcuilolli itechpa iixneciliz, Jesutzin de Nazareth yehhuatl catca ce tetlaneltoquitiani judeatlacatl ca yoltinen inic ipeuhca itech mahcuilpohualxihuitl I ipan in tlalli itech Galilea ihuan Judea, ihuan mazolo ipan Jerusalen inahuac in xihuitl 30, itzintlan itepan ihcaliz in Poncio Pilato.

In tlein mixmati itech Jesutzin tlazohcacea achi zan iyoh itech in tlamanitiliztli motecpichoani —mahcihui tenehualo ipan nehnelhuatl ahmo cristotocalizotl—, macheh itech in tlayehyecohtli ipal itlayocoyaliz in teotlahcuilolli tlatzinquixtilizotl, tlamachioantli, ipan nematiliztli tlapanahuilizotl, inahuac cempohualli ommahtlactli nozo ompohualli xihuitl, in iuh tepiton, zatepan imiquiliz in Jesutzin.

Jesus ipan in Yancuic Nemiquiznahuatiliztli

In tlaixcopinalli niman ye ic yehuatl ce izazanil in iyoliliz in Jesus ihuih in iuh ixneci ipan in nahui teotlahcuilolli tlatocahtli[1] ipan in Yancuic Nemiquiznahuatiliztli, tlattalli in iuh amoxtli teoyoh ipan mochi in tetlanextililiztli cristotocalizotl. In zanilli teotlahcuilotl yehhuatl in ipehualiz tachcauh ipal in iteixmatiliz in Jesutzin, ihuan quitzintia in tlehcoayan itech in tlahtolmelahualiztli ca itechpa itlacauh quichihuah in nepapan iquiyouh in cristotocaliztli. Macihui quitocatahci nelli, quitenquixtia nelhuayotica in itlaneltocaliz in tecentlaliliztli cristotocalizotl ipan in cahuitl ipan ca inin tlahcuilolli ihcuiloloc, ihuan in iixnexiliz ca[2] quinihcuac [3] quittayah[4] in Jesutzin Nazaret.

Itlacatiliz ihuan ipiltiyan

In Teoyoh Cencalli (Jose, Maria ihuan Jesus, intloc Isabel ihuan ipiltzin Juan Bautista, iezhuan[5] in Jesutzin ipan in iTeotlahcuilol in Lucas. Itlatlapalhuiliz in Rafael, inic 1507.

In zanilli[33] pohuini itech [34] in ipiltiliz ihuan ipiltian in Jesus huitz itech zan iyoh in iTeotlahcuilol in Mateo (1,18-2,23) ihuan itech in Lucas (1,5-2,52). Ahmo oncah zanilli iuhqui ipan in inteotlahcuilol in Marcos ihuan Juan. In intlaquetzaliz[35] in Mateo ihuan Lucas netech mixnamiqui[36]:

Ipan Mateo, Maria ihuan inamic, Jose, mochantiah (quilmach, yehica ahmo zaniltihua[37] ahtle[38] ohtoquiliztli) ipan Belen. Maria moyetztatehua[39][40] otztli ihuan Jose quiyolpepena[41] quimacahciz[42], zan[43] ce ilhuicatlaihualli[44] quicaquiltia[45] ipan temictli ca in iotztiliz in Maria yehhuatl itlachiuh in Teoyoliatl Yecnemilizeh ihuan quiyolteohuia[46], ica in itlahtol in ontlachiani Isaias, ca ipiltzin yehhuatl yez in Temaquixtilani[47] ca quitztoqueh[48] in judeatlacah. Cequintin nahualtin[49] itech Tlacopa ahcicoh ompa Jerusalen inic quihtlanih ipampa in «itlahtohcauh in judeatlacah ca quiyecoa inic tlacatiz» ica in cealiztli inic quimoteotiz, in tlein quitequipachoa in tlahtoani itech Judea, Herodes in Hueyi, ca quicentlalia tlayecoz[50] ica in chihualoni moteixnamictiani. In nahualtin, tlayacantiltin ipampa ce citlalli, ahcicoh ompa Belen ihuan quiteotiah in conetl.

Yancuican, in ilhuicatlaihualli quihualmomachitia in Jose (Mt 2,13) ihuan quinohnotza itech in tetohtotzani[51] tetohtoquiliztli itechpa[52] Herodes, ipampa in tlein in cencalli tetlalcahuia[53] ompa Egipto ihuan monactia[54] oncan ixquichca in imiquiliz in tlahtoani (oc ceppa tlatlaixihmachtilli[55] itech Jose[56] itechpa in ilhuicatlaihualli[57], ca iixpan huitz ye eppa: Mt 2,19-29). Niman, Jose mocallotia itloc icencal ipan Nazaret, ipan Galilea. Ipan in iteotlahcuilol in Lucas, Maria ihuan Jose mochantiah ipan in ialtepeuh galileayotl in Nazaret. In itlahtollo in inepilhuahtiliz[58] in Jesutzin moxinepanoa[59] nican itloc in inepilhuahtiliz in Juan Bautista ―yehica ipan inin teotlahcuilolli Maria ihuan Isabel, inantzin in Bautista, yehhuantin teezhuan[60]― ihuan ipiltiliz in Jesus ixihmachtiloc in Maria itechpa in ilhuicatlaihualli Gabriel (in tlein mixmati in iuh Tetlaixihmachtiliztli: Lc 1,26-38). In tlacateuctli[61] Augusto quitenahuatia[62] ce tetocaamatlaliliztli[63] ipan in catlein cecentetl monequi mihcuiloz ipan itlal in piltiliztli ihuan Jose monequi ohtocaz ompa Belen, ipampa yelohuaz tlaquixtiani[64] itech inin tlalli. Jesutzin tlacatia ipan Belen inoc cateh itech ohtoquiliztli ihuan mahuiztililo intechpa ichcapixqueh. Lucas cahxiltia[65] oc no nalquizani[66] zanilli itech itexipinehuayotequiliz[67] in Jesutzin, itech itemanaliz ipan in Teocalli[68] ihuan ineahxitiliz itech[69] in neltiliztenohnotzanimeh[70] ipan in teocalli itech Jerusalen, ipan ce ohtoquiliz tlachihualli[71] ica ontlaehualiztli[72] in Pascua[73], in ihcuac quitecpancapohua mahtlactli omome xihuitl.

Ipan in inteotlahcuilol in Mateo ihuan in Lucas neci in ome itech quizaliz[74] in Jesus (Mt 1, 2-16; Lc 3, 23-38). In itech quizaliz in Mateo tlehco ixquichca in teyacanqui[75] Abraham, ihuan in itech quizaliz in Lucas ixquichca Adan, in tlayacatia oquichtli ipan in Pehualiztli[76]. Inin ome tetech quizaliztli yehhuatl neneuhqui[77] intzalan Abrahan ihuan David, auh mixnamiqui[78] zatepan inin tlatzacuia, yehica in in Mateo quichihua in Jesus tetoquiliani itech Salomon, inoc ca, ipan Lucas, ihuehuemecayo huallazqui itech Natam, oc cequi in ipiltzihtzinhuan in David. Ipan in ome netlahtolpepechtiliztli[79], in monextia yehhuatl in itechiuhcayo[80] in Jose, mahcihui ca, ipan in izanil in ipiltian, yehhuatlin zan yehhuatl oyezquia[81] itahtzin neteconeuhtilizotl[82] in Jesutzin.

Tecuaatequiliztli ihuan maxalihuiliztli

Itecuaatequiliz in Cristo, itlatlapalhuiliz in Piero della Francesca.

In iahxihualiz in Jesutzin yolteohuiloc[83] itechpa Juan Bautista (ihuehcapa teiccauh, ipan in iTeotlahcuilol i Lucas), itechpa in aquin Jesutzin ocuaatequiloc ipan in atoyatl Jordan. Inoc in tecuaatequiliztli, in iyoliauh in Toteucyo, huiloteuh, temoc ipan Jesutzin, ihuan mocac itozca in Toteucyo.

Ipan in Teotlahcuilolli tlatzinquixtilizotl[84], in Teoyoliatl quihuicac in Jesus ompa in xallah[85], in oncan mozauh[86] inoc ompohualli tonalli ihuan quipanahuih in maxalihuiliztli in tlein cuacueloloc[87] itechpa in Teoyaotl[88]. Ahmo motenehua inin tlachihualiztli ipan in iTeotlahcuilol in Juan. Zatepan Jesus euh[89] ompa Galilea, mocallotih ipan Cafarnaun, ihuan peuh inic quitecaquiltiz[90] in iahxihualiz in iTlahtohcayo in Toteucyo[91].

Nemiliztli ixihmachoni

Tlaahxiltilli[92] itechpa itenematilizcuicahuan[93], Jesutzin nehnen ipan in itlahtlal[94] in Galilea ihuan Judea inic quitecaquiltia in Teotlahcuilolli ihuan inic quichihua miyac tlamahuizolli[95]. In itlatecpanaliz in itlachiuh ihuan itlanohnotz[96] in Jesutzin mocuepa[97] ipan in nepapan[98] zanilli teotlahcuilotl[99]. Ahno moteneuhtiuh quexquiccauh huehcauh[100] inemiliz ixihmachoni in Jesutzin, macihui in Iteotlahcuilol in Juan quitenenhua ca Jesus quiteochiuh[101] in 'tlamahuiztiliz[102] xiuhyotl[103] in Pascua[104] judeayotl (Pésaj) ipan Jerusalen ipan eyi immanyotl[105]. Tel in teotlahcuilolli tlatzinquixtilizotl[106] quitenehua zan iyoh in iilhuiuh in Pascua ipan in tlein Jesutzin nemazoaltiloc[107].

Hueyi ixeliuhcayo[108] in itlachiuh in inemiliz ixihmachoni in Jesutzin tlaquetzalli[109] ipan in teotlahcuilolli, quimocuilia[110] in iuh ittaliztli[111] in itlal cetlancayotl[112] itech Galilea, ipan in iyahualiuhcan[113] in hueyatl Tiberiades, nozo aoztoc[114] Genesaret, macheh in altepetl Cafarnaum, zan noihuan occequi, in iuh Corozain nozo Betsaida. No ihuan onteittac, ipan in huitztlan itech in tlalli, callah[115] in iuh Cana nozo Nain, ihuan in altepemaitl[116] ipan in tlein omizcaltiaya[117], Nazaret, in oncan celiloc ica tezomaliliztli[118] itechpa in huehcauhqueh itechanehcahuan[119]. Itetlamachiztiliz[120] tohtocac[121] noihuan ompa Judea (ipan in iTeotlahcuilol in Juan, onteittac ipan Jerusalen ipan eyi immanyotl[122] niman in ipehualiz in inemiliz ixihmachoni), ihuan itech catca ipan Jerico ihuan Betania (in oncan quiyolitih[123] in Lazaro).

Quicuic[124] in tachcauh inic itenematilizcuicahuan[125](tlatocayotiltin[126] ipan in teotlahcuilolli «itlazohhuan»[127]; ica greciatlahtolli, "titlantin"[128]), ipan tlapohualli itech[129] mahtlactetl omontetl, in itzallan in callah itech Galilea. Ipan in tlatzinquixtilizotl[130] motenehua in tlamachiyotiliztli[131] tlatoquilih[132]: Simon, tlatocayotilli Pedro ihuan iteiccauh Andres; Santiago (in ipiltzin in) Zebedeo ihuan iteiccauh Juan; Felipe ihuan Bartolome; Tomas ihuan Mateo in tequinechicoani[133]; Santiago (in ipiltzin in) Alfeo ihuan Judas Tadeo; Simon in Zelote ihuan Judas Iscariote, in aquin zatepan quitlapiquiaya[134] in Jesutzin (Mt 10,2-4; Mc 3,16-19; Lc 6, 13-16).

Tetlamachiztih[135] iuh[136] ipan judeateocalli[137] in iuh in ilhuicatl[138] tlatlapouhtli[139], ihuan in tetehuilacachtic[140][141] itloc mopalhuiaya[142] inic quicaquiz in itlahtol. Itzalan itlatlahtlauhtiliz[143], mopihpiloa[144] in tenyoh Tlahtolli itech in Tepetl[145] , ipan in iTeotlahtol in Mateo (Mt 5-7). Mo palehuih[146] miecpa neixcuiltilli[147] inic quitenquixtiz[148] in itenematilizcuicahuan[149] In iTlahtohcayo in Toteucyo. In itlahtolmachio in Jesutzin yehhuatl nalquizani[150] zanilli[151] ca itlahtolpepechtiliz[152] yehhuatl[153] ichtacayoh[154] (miecpa monequi zatepan tenquixtiloz itechpa Jesutzin). Quimocuilia ipan ipanocayo[155] ce tlahtolpepechtiliztli[156] nechcapacayotl[157] ihuan neci zan iyoh ipan in teotlahcuilolli tlatzinquixtilizotl. Itzalan in quitlacempanahuia inic tenyoh itech cah in itlatlaquetzal in tlapixoani[158] (Mt 13,3-9; Mc 4,3-9; Lc 8,5-8), ca inezcayotiliz quitenquixtia Jesutzin niman ic; in ineixcuiltil in pitztli[159] ca ixhua (Mc 4,26-29); in (inexcuiltil) in iach[160] in mostaza (Mt 13,31-32; Mc 4,30-32), in (itlahtolmachio) in cizaña (Mt 13,24-30), in in ichcatl mixpoloani[161] (Mt 18,12-14; Lc 15,3-7), in ineixcuiltil in tlacohtli[162] ahtetlaocoliani[163] (Mt 18, 23-35), in in tlaaxqueh[164] tlaihualtin ompa in xocomecamilli (Mt 20,1-16), in (itlahtolmachio) in omextin tepiltzihtzinhuan (Mt 21,28-32), in (itlahtolmachio) in xocomecamilchihuanimeh[165] tlacamictianimeh[166] (Mt 21,33-42; Mc 12,1-11; Lc 20,9-18); in (itlahtolmachio) in tlacoanotztin[167] itech in nemanamictiliztli[168] (Mt 22, 1-14), in in mahtlactetl ichpochtin[169] (Mt 25,1-13), in in talento[170] (Mt 25,14-30; Lc 19,12-27). Ome itzalan in quipanahuia inic tenyoh neci zan iyoh ipan in iteotlahcuilol in Lucas: tlahtoa[171] itech in itlahtolmachio in cualli samariatlacatl (Lc 10,30-37) ihuan in tepiltzin pródigo (Lc 15,11-32). Ipan in tlahtolmachiotl, quiyehyecoa Jesutzin miecpa ixiptli relacionadas ica in yoliliztli millotl[172].

Quipix[173] teixnamiquiliztli[174] ica itloc moquetzanimeh[175] in cequih in quicempanahuia inic ittitiloni[176] icenquizaliz[177] teoyoh[178] in judeanemachtilli[179], ihuan huel macheh inhuic[180] in tlacanexqueh[181], in aquihqueh quiteilhuih[182][183] in tlacaneciliztli[184] ihuan inic[185] ahmo quimocuitlahuiz[186] in quicempanahuia inic ittitiloni[187]itech in Tora[188]: in melahuacayotl[189], in tetlaocoliztli[190] ihuan in netlacuauhquetzaliztli[191] (Mt 12, 38-40; Lc 20, 45-47).

In itlanextiliz[192] in itlanohnotzaliz itech yeya ipan in netentlapaltililiztli[193] ipan in tetlazohtlaliztli intech in yaomeh (Mt 5,38-48; Lc 6, 27-36) in iuh ipan itech pachihuiliz[194] huel pachihuini itech[195] Toteucyo in aquin quitocayotiaya ica aramtlahtolli[196] ica in tlahtolli[197] cencallotl[198] Abba (Tetahtzin) ca ahno Marcos (Mc 14,36) ahno Pablo (Rm 8, 15; Gal 4, 6) quicuepah. Mihtoa itech[199] ce Teotl tetech pachihuini ca quintemoa in tlachicohuiltin[200], in tlapacholtin[201] (Lc 4, 18) ihuan in tlapilchihuanimeh[202] (Lc 15) inic quimaniliz[203] itlaocol[204]. In itlatlauhtiloca in Totahtzin (Mt 6,9-13: Lc 11,1-4), ca quimixtlatilih[205] quiyehyecoz[206] in itetlazohtlacahuan[207], yehhuatl machoni[208] itlanohnotzaliz[209] inin itech pachihuiliz[210] in Toteucyo achto tlatenehualli.

Tlamahuizolli tlanohnotztli ipan in teotlahcuilolli

In ineyolitiliz in Lazaro itechpa Giotto di Bondone (mahcuilpohualxihuitl XIV

Ipan[92] in teotlahcuilolli, inoc[93] itetlayecoltiliz[94] Jesutzin quichiuh nepapan[95] tlamahuizolli.

Ipan tlacempoaliztli[96], ipan in nahui teotlahcuilolli teocaltlatlalizotl[97] mopohua cempohualtetl onchicontetl tlamahuizolli, itech in catlein[98] mahtlactli onnahui yehhuatl[99] tehuelquetzaliztli[100] itech nepapan[101] cohcoliztli[102], macuilli nahualtlahtoliztli[103], eyi teyolitiliztli[104], ome tlamahuizoll ica[105] ixneciliztli[106] yuhquizani[107] ihuan eyi nezcayotl[108][109] ixquihquizani[110].

In teotlahcuilolli[111] quipohua[112] in tlatoquiliani[113] tehuelquetzaliztli[114] mahuizauhqui[115] tlachiuhtli[116] itechpa Jesutzin: 1. Quipahtilih[117] itlepohpocaliz[118] in imonnan[119] in Pedro, ipan ichan ipan Cafarnaum, inic quicui itech imahtzin[120] (Mc 1,29-31; Mt 5,14-15; Lc 4,38-39). 2. Quihuelquetz[121] ce teocohcox[122] galileatlacatl ica[123] in tlahtolli ihuan in itetlatzitzquililiz[124] in imahtzin[125] (Mc 1,40-45; Mt 8,1-4; Lc 5,12-16). 3. Quihuelquetz ce nacayomihmicqui[126] ipan Cafarnaum ca ixihmachtiloc[127] ipan ce cacaxtli[128] ihuan in aquin oquipohpolhuiaya[129] itlahtlacol, inic quinahuatia[130] ca moquetzani[131] ihuan huiani[132] ompa ichan (Mc 2, 1-12; Mt 9,1-8; Lc 5,17-26). 4. Quihuelquetz ce tlacatl ica [133] in tlalocpan[134] ipan ce judeateocalli[135], ica in tlahtolli (Mc 3,1-6; Mt 12,9-14;Lc 6,6-11). 5. Quipahtilih[136] ce cihuatl ca quipihpitza[137] ezmoloniliztli[138], ca mohuelquetz inic quitzitzquiliz in itlaquen in Jesutzin (Mc 5,25-34; Mt 9,18-26; Lc 8,40-56). 6. Quipahtilih ce tzatzanontli[139] ipan in Decapolis inic caquia[140] in imahpilhuan ihtec in inacaz, inic chicha[141], inic quitzitzquia in inehnepil[142] ihuan inic quihtoa[143]: «Effata», ca quinezcayotizquia ‘ximotlapo’[144] (Mc 7,31-37). 7. Quihuelquetz ce ixtepetla[145] ipan Betsaida inic quitemili[146] chichitl ipan iixtelolo ihuan inic quitemilia in imahtzin (Mc 8,22-26). 8. Quihuelquetz in Bartimeo, in ixpopoyotl itech Jerico (Mt 20,29-34; Mc 10,46-52; Lc 18,35-45). 9. Quihuelquetz huehcapa[147] in iahach[148] in centurion[149] itech Cafarnaum (Mt 8,5-13, Lc 7,1-10, Jn 4,43-54; Jn 4,43-54). 10. Quipahtilih[150] ce cihuatl ca itech catca tepotzo[151] ihuan ahmo momelauhtahcia[152], ica in tlahtolli ihuan ica in itetlatemililiz[153] in imahtzihtzinhuan[154] (Lc 13,10-17). Inin tehuelquetzaliztli mochiuh[155] noihuan in tlalocpan[156] ihuan ipan ce judeoteocalli[157]. 11. Quihuelquetz ce chiahuizayoh[158] in tlalocpan[159], ipan inchan cemeh in tachcahuan[160] tlacanexqueh[161] (Lc 14, 1-6). 12. Quinhuelquetz[162] mahctlactetl teocohcoxqueh[163], ca mixnepanoh[164] itech ohtli ompa Jerusalen, ica in tlahtolli (Lc 17,11-19). 13. Quipahtilih[165] ce oquichtli ca cahxiltiaya[166] ompohualtetl onchicuetetl xihuitl cohcoxqui, ipan Jerusalen, in tlalocpan[167] (Jn 5,1-9). 14. Quihuelquez ce ixtepetla[168] itech piltiliztli[169] inic itech quimatiloa zoquitl ihuan chichitl[170], zatepan in catlein[171] quinahuatih[172] mopacaz ipan iacax in Siloe[173] (Jn 9,1-12). Ipan in teotlahcuilolli teocaltlatlalizotl[174] ixneci, n(i)-[175] macuilli zanilli[176] itech itehualquixtiliz[177] in teoyoliameh[178] tlahtlacolcatzahuac[179] (nahualtlahtoliztli[180]) quichiuh[181] itechpa Jesutzin[182]: 1. Quihualquixtih[183] ce teoyaotlin tlahtolli teoyaotl quinezcayotia ica españatlahtolli ipan in judeateocalli[184] itech Cafarnaum (Mc 1,21-28; Lc 4,31-37). 2. Quihualquixtih ce tlacatecolotl ipan in tlalli[185] itech Gerasa (Mt 8,28-34; Mc 5,1-21; Lc 8,26-39). 3.Quihualquixtih occequi ca quimocuiliaya[186] in tecihuaconeuh in ce cihuatl sirofeniciatlacatl (Mt 15,21-28; Mc 7,24-30). 4. Quihualquixtih occequi ca quichihchinatzaya[187] ce cuehcuechmicqui[188] (Mt 17,20-24; Mc 9,14-27; Lc 9,37-43). 5. Quihualquixtih ce «teoyaotl nontli» (Lc 11,14; Mt 12,22). Oc no, oncah nepapan[189] tlahcuilolli[190] ca quichihua tlatenehualiztli[191] ica ixneciliztli[192] tlatematini[193] in itenahualtlahtoliz in Jesutzin (Mc 1,32-34;Mc 3,10-12).

Ipan in teotlahcuilolli[194], Jesutzin quichiuh eyi teyolitiliztli[195]: 1. Quiyolitih ce cihuaconetl ica mahtlactetl omontetl xihuitl, in itecihuaconeuh in Jairo (Mc 5,21-24, Mt 9,18-26, Lc 8,40-56). Jesutzin quinelihtoh[196] ca in cihuaconetl ahmo itech catca[197] micqui, zan yeh icel cochqui (Mt 9,24;Mc 5,39;Lc 8,52). 2. Quiyolitih in iteconeuhtzin in icnocihuauh[198][199] in Nain (Lc 7,11-17). 3. Quiyolitih in Lazaro itech Betania[200]. (Jn 11,1-44). Jesutzin quichiuh noihuan, ipan[201] in teotlahcuilolli, ome tlamahuizolli[202] ica ixneciliztli[203] yuhquizani[204], ipan in tlein quinextia[205] in itlazohcacealiz[206] in chicahuacayotl yuhquizani[207] (in hueyatl ihuan in ehecatl) itzintlan iteixmauhtiliz[208]: 1. Jesutzin quinahuatih in ahtlahtlacamahmaniliztli[209] ca cehui[210] ihuan inin[211] tlazohcacea[212] (Mt 8,23-27; Mc 4,35-41; Lc 8,22-25). 2. Jesutzin nehnen ipan[213] in atl (Mt 14,22-33; Mc 6,45-52; Jn 6,16-21). Eyi machiotl[214] ixquihquizani[215], ca quimocuilia ce tlanezcayotiliztli huel[216] ixihmachtililoni[217]: 1. Tlamiequililiztli[218] itech in yoltextli[219] ihuan intech in mihmichtin. Yelohua[220] in icel[221] in mochin[222] in itlamahuizol in Jesutzin ca ihcuiloloc itechpa in izqui[223] in teotlahcuilolli (Mc 6,32-44; Mt|14,13-21; Lc 9,10-17; Jn 6,1-13). Mochihua[224] ipan ome immanyotl[225] ipan in iTeotlahcuilol Marcos (8,1-10) ihuan in iTeotlahcuilol in Mateo (15,32-39). 2. In michmaliztli[226] ahneltoconi[227] (Lc 5,1-11; Jn 21,1-19). 3. In tlacuepaliztli[228] itech in atl[229] ipan xocomecaayotl[230] ipan in nemanamictiliztli[231] itech Cana (Jn 2,1-11). Ipan inin cahuitl[232], in neltiliztenohnotzanimeh[233], tlacanexqueh[234] ihuan occequintin, quitlamih[235] itech ce tetlapiquiliztli[236] itloc in Tlacatecolotl[237] inin teixmauhtiliztli[238] inic quihualquixtiz[239] in teoyaohuan. Jesutzin momapatlac[240] neixnahualiztica[241] ihuic[242] inin teteilhuiliztli[243]. ipan in zanilli teoihcuilolotl, Jesutzin ahmo zan quimocuilia in teixmauhtiliztli itech quihualquixtix teoyaohuan, zan yeh ca quimacac inin teixmauhtiliztli in itetlazohtlacahuan. Noihuan[244], motenehua in iimmanyo[245] in ce oquichtli ca, in ahtle[246] yelohuaz itenematilizcuini[247] in Jesutzin, quihualquixtiaya mahcehualtiliztica[248] teoyaohuan ipan itocatzin.

Iuhquin necuepaliztli

Inecuepaliz in Jesutzin, itechpa Rafael (mahcuilpohualxihuitl inic XVI).

In teotlahtolli teocaltlatlalizotl quipohua ca Jesutzin tlehcoc ompa ce tepetl inic moteochihuaz intloc cequintin itlazohhuan, ihuan inoc moteochihuaya iuhquin mocuep in ineix; ihuan itlaquen iuhquin mocuep iztac ihuan motonameyotih. Onezqueh itlocpa in yehuatl Moises ihuan Elias. In itlazohhuan cochiah inoquic, zan inic mihixtia quittaqueh in Jesutzin intloc Moises ihuan Elias. Pedro quipitz ca quichihuani eyi xahcalli: impal Jesutzin, Moises ihuan Elias. Niman nez ce mixtli ihuan mocac ce tozcatl yectli, ca quihtoh: «Inin yehhuatl noConeuhtzin notlazoh, ma xiccaquican». In itetlazohtlacahuan ahmo quinohnotzqueh in tlein oquittacah.

Netoliniliztli

Calaquiliztli ipan Jerusalen ihuan itlachipahualiz in Teocalli

Inhualquixtiloca. itech in teocalli, ipan in itlachihualiz in Giotto (mahcuilpohualxihuitl inic XIII- inic XIV).

Ipan in nahui teotlahcuilolli, Jesutzin yah itloc itetlazohtlacahuan. Zacarias (Zc 9:9: «Iz catqui ca motlahtohcauh huallauh motlocpa In tlahtolli motlocpa quinezcayotia ica españatlahtolli a ti. In tlahtolli yolceuhqui quinezcayotia ica españatlahtolli manso, dócil. ipan ce asno, ipan ce axnoconetl, ce iconeuh in tequitilizyolqui.

In yancuictlahtolli tequitilizyolqui quinezcayotia ica españatlahtolli animal de carga. itechpa ce miecquintin, ca quitimaloh ipan in iTeotlahcuilol in Lucas timaloloc zan iyoh itechpa itlazohhuan). Ipan in inteotlahcuilol in Lucas ihuan Juan, Jesutzin timalolo in iuh tlahtoani.

Ipan in Teotlahcuilolli tlatzinquixtilizotl. Ma xiquixpohua inin inepaniuhca, niman ic yah ompa in Teocalli itech Jerusalen, ihuan oncan quinhualquixtih in tlapatlanimeh ihuan in itlanamacacahuan in yolqueh ipal:

  • 1)

Tepaltzinco Ihtlanilia, ninotla-: Mendigar, Solicitar para Alguien, para los Hijos del Mendigo y para sí.

  • 2)

Tepal Tlahtoa, ni-: Hablar en favor de Alguien. in huemmanaliztli tenemilizhuipanalizotl (in iTeotlahcuilol in Juan, tel, quitlalia inin tlachihualiztli. Ma xiquixpohua inin inepaniuhca: inic ipehualiz in inemiliz ixihmachoni in Jesutzin, ihuan quicenteca ica ce tlayolteohuiliztli itech itlaxitiniliz in Teocalli). Quiyolteohuih in itlaxitiniliz in Teocalli ihuan occe tlachihualiztli tlatoquilih.

Teozaliztli ipan Betania ihuan Tlatzacuia Cochcayotl

Ipan Betania, inahuac Jerusalen, ozaloc ica ahuiayaliztli[380] itechpa ce cihuatl.[381] Ipan in tlatzinquixtilizotl, in yohualli itech Pascua mocochcayotih ipan Jerusalen itloc in itetlazohtlacahuan, ipan in tlein in tlamanitiliztli cristotocalizotl quitocayotia in iuh in Tlatzacuia Cochcayotl. Ipan in icahuiuh[382] inin cochcayotl pascuayotl[383], Jesutzin quiyolteohuih[384] ca tlehcoaquilozquia itechpa ce itetlazohcahuan[385], Judas Iscariote. Quimacuic[386] yoltextli ipan imahtzin, inic quihtoa «Ma xihualtlacelican[387] ihuan ma xitlacuacan[388], inin yehhuatl nonacayo[389]» ihuan, niman ic, inic quimacui ce tlahuantli[390] ipal[391] xocomecaayotl, quilhuih: «Ma itech xicatlican[392] in ammochintin[393], ipampa ca inin yehhuatl in iez in netlacentequililiztli[394][395], ca noquiloz amopal ipampa in tlahtlacolli ipololoca[396] ». Quiteocihuih noihuan, ipan[397] in tlatzinquixtilizotl, ca ahmo catlitahcizquia[398] ica xocomecaayotl zan yeh in ihcuac catlini[399] occepa ipan in itlahtocayo in Toteucyo.

Temotzololiztli

Zatepan in cochcayotl, ipan in tlatzinquixtilizotl, Jesutzin ihuan itlazohhuan moteochiuhtoh ompa in xococuauhtlah[400] itech Getsemani. In itetlazohtlacahuan, ipan immanyotl[401] inic[402] moteochihuaz[403], cochtimocauhqueh[404], ihuan Jesutzin quitlemah[405] ce cahuitl[406] ica[407] chicahuac netequipacholiztli ipampa itlaciuhcayo[408], manel quicentlalih[409] quipaccaihiohuiz[410] in icealiz[411] in Toteucyo[412] .

Judas huel oquitlehcoaquiaya[413] in Jesutzin, inic quicahuaz itech[414] in intlahtocaticahuan[415] teopixqueh ihuan in huehuetqueh itech Jerusalen ipan tlapatlaliztli itech[416] ompohualtetl ommatlactetl tomin[417] iztacteocuitlateyoh. Tlaahxiltilli[418] itloc ce cenquizalizti[419] tlayaochihchiuhtli[420] ica tepozmacuahuitl[421] ihuan cuauhtolli[422], tlaihualli intechpa in intlahtocatinime in teopixqueh ihuan in huehuetqueh, ahcito[423] ompa Getsemani ihuan quitenextilih in iteixihmachtililiz[424] in Jesutzin inic quitennamiqui in icamapan. Jesutzin motzololoc. In iyomoyan[425] in itenematilizcuicahuan oncatca[426] ce inneyehyecoliz[427] in nemapatlaliztli[428], zan tlazahcan[429] in mochintin moxehxelohqueh[430] ihuan moyeltihqueh[431].

Tetlatzontequililiztli

Zatepan imotzololoca[400], Jesutzin huicalo[401] ompa in tecpancal[402] in tlacempanahuiani[403] teopixqui Caifas (ipan in iteotlahcuilol in Juan, huicaloc achto ompa ichan in Anas, imontah in Caifas). Oncan tlatzontequililoc iixpan in Sanedrin. Manaloqueh iztlacatqueh tlaneltilianimeh, zan in iuh itlaneltililiz[404] ahmo nepanihuia[405], ahmo cacoc[406]. Tlazahcan[407], Caifas quihtlanilih melahualiztica[408] in Jesutzin intla yehhuatl yeya in Temaquixtilani[409], ihuan Jesutzin quihtoh: «tehhuatl in otiquihtoh[410][411]». In tlacempanahuiani[412] teopixqui quitzahtzayan[413] in itlaquen iixpan in tlein quitzontequia[414] teotlahtolihtlacoliztli[415]. In tlamaceuhqueh[416] itech in Sanedrin quipactecaqueh[417] yollohcocolcuiliztica[418] in Jesutzin. Ipan in iTeotlahcuilol in Juan, Jesutzin huicaloc achto iixpan Anas ihuan niman iixpan Caifas. Zan iyoh monematcaihtoa[419] in tetlahtoltiliztli[420] iixpan Anas, yehuatiliztica[421] ahmo neneuhqui[422] in ahmo iuh neci ipan in tlatzinquixtilizotl[423]. Pedro, ca ocahxiltiaya[424] in Jesutzin ichtaca[425] zatepan imotzololoca[426], itech catca tlainayalli[427] intzalan in tlahuicaltin[428] in tlacempanahuiani[429] teopixqui. Tlaixihmachtilli[430] in iuh itetlazohtlauh[431] in Jesutzin intechpa in tlahuilcaltin, quitelchiuh[432][433] eppa[434] (oppa ipan in iTeotlahcuiloll in Juan), in iuh Jesutzin oquicaquiltiaya[435].

Itonalquiz[436][437] in tlatoquilia[438], Jesutzin huicaloc[439] iixpan Poncio Pilato, in tecuexanoani[440] romayotl[441]. Niman quitlahtoltiz[442], Pilato ahmo quittac tlacxitoquililoni[443], ihuan quihtlanilih[444] in miecquintin[445] ca quitzonana itzalan quimaquixtiz in Jesutzin nozo ce tenyoh[446] yollohmaxaltic[447], quitocayotih Barrabas. In miecquintin, tlayolotilli[448] intechpa in intlahtocatcahuan in teopixqueh, quinahuatih[449] ca maquixtiloni[450] in Barrabas, ihuan ca Jesutzin momazoaltiloni[451][452]. Pilato quimopaquilih[453] machiotica[454] in imah inic quitenextiliz iahtlahtlacoliz[455] itech imiquiliz in Jesutzin.

Temazoliztli

Cristo tlamazolli[6] itechpa Diego Velazquez (Macuilpohualxihuitl inic XVII).
Itlanematcachihualiz[7] in ixayac in Cristo quin achic[8] micqui, itlachiuh in Jose Lujan Perez, 1793.

Jesutzin cuahuiloc[403], cololohqueh[404] ica ce quechintli[405] chichiltic, quitlalilih[406] ipan icua ce xiuhhuitzolli[407] huitzyoh ihuan ce acatl ipan imayec. In yaochiuhqueh romatlacah quiquequeloayah inic quihtoa: «¡Ma on nehuelmacho![408], intlahtohcauh in judeatlacah».Chihualtiloc[409] inic[410] quimamaz in temazoaya[411] ipan in tlein omomazoaltilozquia[412], itlocpa[413] ce xomolli[414] tlatocayotilli Golgota, ca ipan arantlahtolli[415] quinezcayotia ‘itlal in cuacacalaccantli[416]’. Quipalehuih inic quihuicaz in temazoaya ce oquichtli tlatocayotilli Simon itech[417]Cirene[418].

Quimacaqueh inic catliz[419] in Jesutzin xocomecaayotl[420] ica chiahuitztli[421]. Yehhuatzin quipaloh[422] zan ahmo quinec catliz. Zatepan quimomazoaltiz[423], in yaochiuhqueh quimoxehxelhuihqueh[424] itlaquen. Ipan in temazoaya[425], iicpac icua, quitlalihqueh ce tenemachitiliztli[426] ipan arantlahtolli[427], greciatlahtolli ihuan romatlahtolli ica in iontlaehualiz[428] in tetlatzacuiltiliztli[429]: «Yehhuatl i in Jesus [430], in intlahtocauh in judeatlacah[431] », ca atzan[432] ipan tlatlapalhuiliztli[433] mocototzoa[434] INRI (Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum, tlahtoltica[435] ‘Jesus itech[436], intlahtohcauh in judeatlacah’). Nemazoaltiloc intzalan omentin ichtecqueh.

Inahuac inic eyi[437] itech teotlac[438], Jesutzin quitzahtzilih[439]: «Elí, Elí, lemá sabactani», ca, ipan iTeotlahcuilol in Mateo ihuan in iTeotlahcuilol in Marcos, ica arantlahtolli quinezcayotia: ‘Noteucyoé, Noteucyoé[440], ¿tleh ipampa otinechicnocauh[441]?’. In itlahtol tlaquizcayotl[442] in Jesutzin monohnoncuacatlalia[443] ipan in occequi ome teotlahcuilolli. Noihuan oncah ahneneuhcayotl[444] itzalan in teotlahcuilolli ipampa tleh[445] itetlazohtlacahuan in Jesutzin itech cateh in iuh onteittanimeh[446] ipan inemazoaltiloliz[447]: inpan Mateo ihuan Marcos, yehhuantin ixachintin[448] intzalan in icihuauh[449] netlacaneconimeh[450] in Jesutzin; ipan in iTeotlahcuilolli in Juan motenehuah noihuan in inantzin in Jesutzin ihuan in «itlazoh[451] in aquin quixmalhuiaya[452]» (ipan in tlamanitiliztli[453] cristotocalizotl[454], yezquia in itetlazohtlacauh Juan, manel ipan in itlahcuilol in teotlahcuilolli ahmo motenehua itocatzin).

Miccaquimiloliztli

Ce itenematilizcuinime in Jesutzin, tlatocayotilli Jose itech Arimatea, quihtlanilih in Pilato in inacayo in Jesutzin in no ihuih teotlac. In tlahtolli xolopan quihtoznequi ica españatlahtolli viernes, inic macuilli tonalli itech chicomilhuitl, ihuan quicalac, tlaolololli ipan ce lienzo tlatlalcopintli ipan ce texcalli. Quipachoh in miccatlatatactli ica ce hueyi tetl.[403] Ipan in iTeotlahcuilol in Mateo (ahmo mihtoa ipan in occequi teotlahcuilolli), in imoztlayoc[404], in «intlahtohcatcahuan[405] in teopixquex ihuan in tlacanexqueh[406]» quihtlanilih[407] in Pilato ca quitlaliani iixco in miccatlatatactli ce centepixqui[408] tlayaochihchiuhtli[409], inic quimacahciz ca in itenematilizcuicahuan in Jesutzin quinamoyani[410] inacayo ihuan quipantlazani[411] in techicoihtoliztli[412] itechpa ca[413] omonohmayolitiaya[414]. Pilato quihuelittac[415].[416]

Nenohmahyolitiliztli ihuan tlehcoliztli

In inenohmahyolitiliz in Cristo, itechpa Piero della Francesca (mauilpohualxihuitl inicXV).
In inenohmayolitiliz in Cristo, ipan in Itlatlapalhuiliz in Isenheim, itechpa in tlatlapalhuiani alemaniatlacatl Matthias Grünewald (macuilpohualxihuitl inic XVI).

In nahui teotlahcuilolli quipohuah ca Jesutzin moyolitih intzalan in micqueh in iyeilhuioc in imiquiliz ihuan ixnez imixpan itetlazohtlacahuan ipan nepapan immayotl.[264] Ipan mochin, in tlayacatia ipan quittaz in inenohmahyolitiliz in Jesutzin yehhuatl Maria Magdalena. Ome teotlahcuilolli (Marcos ihuan Lucas) quipohua noihuan itlehcoliz[265] ompa in ilhuicatl. In zanilli itechpa Jesutzin tlayolitilli[266] mocuepa[267], tel[268], ipan[269] in teotlahcuilolli:

Ipan in iTeotlahcuilol in Mateo, Maria Magdalena ihuan «in occe Maria» yahqueh[270] ompa in miccatlatatactli[271] ipan in itonalquiz[272] in tonatiuhpan[273]. Mochiuh[274] ce tlalollin[275], ihuan ce ilhuicatlaihualli[276] tlaquentilli[277] iztac[278] quiquixtih[279] in iteuh in tlatatactli ihuan motlalih ipan yehhuatl. In teopixqueh, ca quittac in tlachihualiztli, cuehcuechcac[280] ihuan «mohuehcauhqueh in iuh micqueh[281]» (Mt 28, 1-4). In ilhuicatlaihualli quinohnochilih[282] in cihuah in inenohmahyolitiliz in Jesutzin, ihuan quincocoltih[283] ca quihtoani[284] in itlazohhuan[285] ca huianih[286] ompa Galilea, in oncan quitztahcizquiaz[287]. In ihcuac huallaz[288], in inohmah Jesutzin[289] itech quiz inic itetemoliz[290], ihuan intech quinahnanquilih[291] ca quimihtoanih[292] in itetlazohtlacahuan[293] ca tihuianih[294] ompa Galilea (Mt 28, 5-10). Inoc[295], in tepixqueh[296] quinnohnotza[297] in itlahtohcatcahuan in teopixqueh[298] itechpa[299] in nechiuhtli[300]. Inihqueh[301] quintenzolhuihqueh[302] ipal ca[303] quipantlazani[304] in chicotlamatiliztli[305] itech ca[306] in itlazohhuan in Jesutzin oquinamoyayah[307] inacayo (Mt 28, 11-15). In mahctlactetl ontetl itlazohhuan huiah[308] ompa Galilea, ihuan Jesutzin quinchiuh in tetlacocoltiliztli[309] quiteneltoquitiz[310] in teotlahcuilolli[311] (Mt 28, 16-20). Ipan iTeotlahcuilol in Marcos, eyi cihuah itenematilizcuicahuan in Jesutzin, Maria Magdalena, Maria in (inantzin) in Santiago ihuan Salome, yahqueh in miccatlatatactli in tonatiuhpan[312], oc cenhuel tonalquizalizpan[313], ica in cealiztli cozaz in Jesutzin ica ahiyayaliztli[314] (Mc 16, 1-2).

Oquittaqueh ca in tetl ca quipachoaya in miccatlatatactli itech yeya tlacohcoxonilli[315]. Iihtec in miccatlatatactli, quinextihqueh ce telpochtli tlaquentilli ica ce iztac quechintli[316], in quimixihmachtih ca Jesutzin omonohmahyolitiaya[317], ihuan quinnahuatih ca quimilhuiani in itetlazohtlacahuan ihuan in Pedro ca huianih ompa Galilea inic quittaz oncan in Jesutzin[318]. Motenehua ca Maria ihuan itenahuac catcahuan quilhuihqueh ahtle in ayac, yehica mahuiayah[319] (Mc 16, 3-8). Niman ic mihtoa ca Jesutzin ixnez imixpan Maria Magdalena (in ahtle quitenehuaz in occequintin cihuah), ihuan ca yehhuatl quimacac in occequintin itenematilizcuicahuan in Jesutzin in cualli tetlacaquiltiliztli[320], zan ahmo neltococ[321] (Mc 16, 9-11). Jesutzin ixnecico[322], ipan inin immayotl[323] imixpan ontetl ca ohtocayah[324]: in ihcuac inin tetlahzohuan quipouhqueh in nechiuhtli, ahmono neltocoqueh[325] (Mc 16, 12-13). Tlazahcan, ixnez imixpan in mactlactetl ontetl tetlazohhuan, in aquihqueh quintzicunoltih ipampa ahmo oquineltocaz itech inenohmahyolitiliz[326] . Quintequiuhtih quinneltoquitiz in teotlahcuilolli, ihuan tlehcoc ompa ilhuicatl, in oncan itech cah, tlatlalilli imayeccampa in Toteucyo.[327] (Mc 16, 14-20).

Ipan in iTeotlahcuilol in Lucas, cequintin cihuah, Maria Magadalena, Juana ihuan Maria (in inantzin) in Santiago, ihuan occequintin cihuah ca itoca ahmo motenehuah, yahqueh in miccatlatatactli inic quiozaz in Jesutzin ica ahuiyayaliztli[328]. Quittaqueh[329] tlacohcoxonilli in iteuh in miccatlatatactli, calaqueh ipan yehhuatl ihuan ahmo quittaqueh in nacayotl[330] (Lc 24, 1-3). Quinihcoac imixpan ixnezqueh omentin tlacah ica tlaquentilli teixmictiani, in quimixihmachtihqueh in inenohmahyolitiliz in Jesutzin[331] (Lc 24, 4-7). In cihuah quimixmachtihqueh in nenohmahyolitiliztli in tetlazohhuan, zan yehhuahtin ahmo quinneltocaqueh[332] (Lc 24,8-11), ahmo Pedro, ca yah ompa in miccatlatatactli ihuan quinematcaittac in nacayotl opoliuhca[333] (Lc 24, 12). Inin no ihuih tonalli, Jesutzin ixnez imixpan ontemeh tetlazohuan ca nehnemiah inic Jerusalem inic Emaus, ca quixmah ipan in immanyotl quicotonaz in yoltextli[334] (Lc 24, 13-35). Achitonca zatepan huitzah imixpan in mahtlactemeh oncentemeh, ca quineltocaqueh ca yehhuatl yeya ce yohuac moteittitiani[335][336][337], zan quimmahmachtih ca yehhuatl yeya, ica nacatl ihuan omitl, ihuan tlacuah imixpan.[338] (Lc24,36-43). Quimmachitih in itlanezcayotiliz in imiquiliz ihuan inenohmahyolitiliz[339] (Lc 24,44-49), ihuan, zatepan, quinhuicac inahuac Betania, in oncan tlehcoc ompa in ilhuicatl[340] (Lc 24,50-53).

Ipan in iTeotlahcuilol in Juan, Maria Magdalena yah ompa in miccatlatatactli ica in tlahuiztli ihuan quittac ca in tetl ocohcoxoniloca[341]. Motlaloh inic intetemoliz in Pedro ihuan in «itetlazohtlacauh in aquin quixmalhuiaya» inic quinnemachitiz[342] (Jn 20,1-2). Magdalena mohuehcauh panipa, ihuan iixpan ixneciqueh ontemeh ilhuicatlaihualtin tlaquentiltin iztac[343]. Oquihtlanilihqueh: «¿Tleh ipampa tichoca, in ticihuatl?», ihuan yehhuatl quinanquilih: «Ipampa ca oquitzitzquihqueh in noTeuc ihuan ahmo nicmati canin oquitlalihqueh». Iloh icuitlapan, ihuan quittac in Jesutzin tlayolitilli, in quihtlanilih no yeh[344] tleh ipampa chocaya. Magdalena quixtlanehuih[345] ica in cuenchiuhqui, ihuan quihtlanilih canin oquitlaliaya in Jesutzin. Jesutzin quinotz: «¡Mariaé!», ihuan in yehhuatl (in cihuatl) quilnamic[346] inic quinanquilia: «¡Rabbuní!».

Itenehualoca ipan in Teoamoxtli

In tocaitl Mesias[105] neci ipan in iAmox in Daniel, ca quihtoa itech ce «Mesias Tlahtohcapilli [106]» ipan in tlayollohteohuiliztli itechpa «in epohualli chicomilhuitl». No neci ipan in iAmox in Cuicatl[107], in ompa mihtoa itech in tlahtoanimeh ihuan in tlazohpihpiltin ca tetlapiquiah inhuic Yahveh ihuan Imotlamacani[108][109].

Jesutzin tocayotilo «in Cristo» ipan in nahui teotlahcuilolli itech in Yancuic Nemiquiznahuatiliztli in ompa nexiltilo motlamacani ica in Teoyoliatl Yecnemiliceh[110]. Itlah tlatenehualiztli quitocah Mateo 1:16, Mateo 27:17, Mateo 27:22, Marcos 8:29, Lucas 2:11, Lucas 9:20 ihuan Juan 1:41. Ipan in iteotlahcuilol in Mateo Mateo yehyecolo in tlahtlaniliztli[111] ipan in tlatoquilia tlahcuilolli:

In ihcoac ahcico Jesutzin ompa in itlal in Cesarea Filipo, quihtlanilih in itlazohhuan, inic quihtoa: «¿Aquin quitoah in tlacah ca yehhuatl in iPiltzin in Tlacatl?» Ihuan yehhuantin quihtohqueh: Cequintin, Juan in Bautista; ihuan ocequintin, Elias; zan occequintin, Jeremias ahnozo cemeh in ontlachianimeh[112]. Yehhuatzin quimihtoh: «Ihuan amehhuan, ¿aquin quihtoah ca nehhuatl?» Inic tlananquilia Simón Pedro, quihtoh: «in Ti tehhuatzin in tiCristo, in tiipiltzin in Toteucyo yolini.» Ihuan Jesutzin, inic tlananquilia, quihtoh: «O mo mahcehualtic, Simon, ipiltzin in Jonas, ipampa ca inon ahmo mitznextilih nacatl ahno eztli, zan yeh noTahtzin ca iteh cah ipan in ilhuicatl.». Mateo 16:13-17|RV (1569)

Ipan in iteotlahcuilol in Juan, in mahuizotl[113] «Cristo» moyehyecoa[114] in iuh itocatzin in Jesutzin:

«[…] in netlamachtilli[115][116] ihuan in neltiliztli tixpan ohuallah itechpa Jesucristo» «yehhuatlin in huehhuetiliztli[117] cemihcac: ca mitzixmatih in tehhuatzin, in icel iyoh teotzin nelli, ihuan in motitlan[118], Jesucristo».

No xiquitta

Toquiliztequitl

  1. In tlahtolli tlatocahtli quinezcayotia ica españatlahtolli englobado nozo incluido. Englobar (una cosa) , meter, introducir, plantar, enterrar, sembrar, cubrir, acompañar (una cosa / a alguien), abarcar, comprender, creer, pensar, fingir, contener nozo incluir: toca, nitla- / tuca, nitla- (/ nite-). Ma xiquixpohua inin tlahcuilolli: <<La soberbia todo lo (gobierna / abarca), todo lo favorece: lo negro, la suciedad, el vicio: In nepoaliztli ixquich quitoca, ixquich in quinahnamiqui: in tlictic, in catzahuac, in tlahuelilocayotl (Andrés de Olmos, Tratado sobre los Siete Pecados Mortales, ixtli 10-11, iamoxchihualiz in Georges Baudot, UNAM, inic 1996).
  2. In tlahtolli ca quihtonequi ica españatlahtolli que. Ma xiquixpohua inin tlahcuilolli: <<Habéis de saber que él, el adulterio quiere decir dormir en lugar de otro o acceso en cama de otro: Anquimatizqueh ca yehuatl in tetlaximaliztli quihtoznequi tecochian ahnozo tepehpechahciliztli (Andres de Olmos, Tratado sobre los Siete Pecados Mortales, ihixtli 124-125, iamoxchihualiz in Georges Baudot, UNAM, inic 1996)>>.
  3. quinihcuac quihtoznequi entonces nozo por entonces
  4. In tlahtolli quittayah quihtoznequi ica españatlatolli percibían (de alguien), tenían, consideraban, juzgaban. Ma xiquixpohua inon: http://www.wordreference.com/sinonimos/tener.
  5. Teezhuan quinezcayotia parientes (Andrés de Olmos, Tratado sobre los Siete Pecados Mortales, ixtli 42-43, iamoxchihualiz in Georges Baudot, UNAM, inic 1996).
  6. In tlahtolli tlamazolli quinezcayotia ica españatlahtolli crucificado nozo clavado de manos. Itzintiliz huitz itech in tlahtolli mazo, nite- ca quihtoznequi ica españatlahtolli clavar de manos a alguien.
  7. Intlahtolli tlanematcachihualiztli quinezcayotia ica españatlahtolli detalle. Itzintiliz huitz itech in tlahtolli nematcachihua, nitla- quihtoznequi pormenorizar, detallar, presisar.
  8. In tlahtolli quin achic quinezcayotia ica españatlahtolli recientemente nozo recién.

Tlahtolcaquiliztiloni