Peru

	República del Perú; Piruw Mama Llaqta; Piruw Suyu; Tlācatlahtohcāyōtl in Peru
Īpān Peru	Īchīmal Peru
	Lema: Firme y feliz por la unión; (caxtillāntlahtolcopa "Huapactic īhuān pāquini cētilizpampa")
	tlācatiyāncuīcatiliztli: Himno nacional del Perú;
Tēcuacān; • Chānehqueh; • Cemonocāyōtl	Lima; 10 584 000; 12°03′00″H 77°02′00″C
Āchcāuhtlahtōlli	Caxtillāntlahtōlli2
Tēpacholiztli īiuhcāyo	Tlahtohcātēīxiptiliztli
Tlahtohcātēīxiptla; Ōntlahtohcātēīxiptla; Primer Ministro;	Martín Vizcarra; Mercedes Aráoz; Salvador del Solar
Tlācaxoxouhcāyōtl; • Declarada; • Consolidada	īhuīcpa Caxtillān; Tlachicōnti 28, 1821; Tlamahtlācōnti 9, 1824
Tlaīxpayōtl; • Mochi,; • % ātl; Cuāxōchtli; Huēyi ātēntli	Inic 20; 1 285 216,20 km2; 0.4%; 5 536 km; 3 080 km
Chānehqueh; • Mochi; • Pozāhuacāyōtl	Inic 43[1]; 31 237 385 ; 25.02 hab/km2
PIB (nominal); • Mochi (2019); • PIB per cápita	Inic 49; n/d; USD 7 361
PIB (PPA); • Mochi (2019); • PIB per cápita	Inic 44; US$ 299 648 millones; USD 14 999
IDH (2018)	Nemachiyōtīlli:Creciente 0.750 (Inic 89) – pani
Tomīn	Sol (S/.) (PEN)
‎Tlācatōcāitl	Perutlācatl, perutlācah
Cemānāhuacāhuitl	UTC-5
Mātlatzālan āxcāyōtl	.pe
Prefijo telefónico	+51
Prefijo radiofónico	OAA-OCZ 4TA-4TZ
Siglas país para aviones	OB
Siglas país para automóviles	PE
Nenecuilhuāztli ISO	604 PER PE
	Miembro de: Unasur, ONU, OEA, APEC, CAN, Mercosur3, BID, Grupo de Río, FLAR, CAF, OEI
	1 Perutlācatlahtohcāyōtl achto 1979.; 2 Auh Quechhuatlahtōlli, Aimaratlahtōlli īhuān occequīntīn mācēhuallahtōlli zanyenō.; 3 Asociado.

In Peru^[6] (caxtillāntlahtolcopa Perú, quechhuatlahtolcopa Piruw) āchcāuhtōca Tlācatlahtohcāyōtl in Peru (caxtillāntlahtolcopa República del Perú) cē tlācatiyān Ixachitlān Huitztlāmpa, Lima ītēcuacān ca.

Cuāxōchtia canahpa mictlāmpa īca Colombia īhuān Ecuador, canahpa īcalaquitlāmpa nō Pacífico Ilhuicaātl, īhuān canahpa īquizāyampa Bolivia īhuān Brasil, in iuhquin canahpa tlāpcopa Ātezcātl Titicaca, īhuān canahpa huiztlāmpa Chile.

In tlein quipiya inin tlahcuilolli

1 Tlāltōcāitl
2 Tlahtōllōtl
3 Cemānāhuacāyōtl
4 Tlanahuatīliztli īhuān cemitquimatiliztli
- 4.1 Peru īxeliuhca
5 Tequiyōtl
6 Chānehmatiliztli
7 Tōltēcayōtl
- 7.1 Cuīcayōtl
8 Toquiliztequitl

Tlāltōcāitl[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]

Inīn tlācatiyān tlapiya Quechhuatlahtōlli, in tōcāitl īhuīc huēytlahtoāni tlein ōchantiaya īpan Panama īhuān ōquipololo huēyātl canah Chile notōcāyōtia Piruw nozo Biruw.

Tlahtōllōtl[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]

Machu Picchu.

Huehuēcauh tlamantli nicān Peru īca tlācayotica 65,000 xihuitl īcuitlapan cenca cāhuitl zātēpan in tlācah ōpanoh ītech Bering tlālcamatl canahpa Ixachitlān Mictlāmpa zanno Ixachitlān Huitztlāmpa. Nicān ōnamiquih tlācatl Piccaicasa ihtic techcopa oztotl Piquimachay, īpan āxcān tlahtōcāltepētl Ayacucho.

In arqueología machtiliztli quihto ītech yanno inic cē chīhualtlācayōtl īpan Peru, quemeh caraltēcatl, nazcatl, mochicatl, chimucatl, paracatēcatl, chavincatl, huari tepitzin āltepētl īhuān occequīntīn tlahtohcāyōtl quemeh Tihuanahco, Chincha, Lima, īhuān Cuizmanco tlein ōquipolōlō īpampa Inca huēyitlahtohcāyōtl.

Chīhualtlācayōtl Huari ōtlachīhualoc cē tezcatl ihtic huēyitlahtohcāyōtl incatēcatl quenin ōacicoh canahpa āxcān Colombia, Ecuador, Bolivia īhuān Chile, inīn chīhuatlācayōtl cinpixcayōtl, yamapixcayōtl īhuān calpōllālpixcayōtl. Achtotipan īcaxtiltlapolōlōliz in Mahtlācpōhualxihuitl 16, Cuzco ītēcuacān. In cahuēyitlahtohcāyōtl catca, Peru in yōllōtl īhuīcpa Andes tepētlān. Oncān quipiya āltepēhuecauh quemeh Machu Picchu.

In 1821 xiuhpan, Peru quipiya īcelcatiyo īhuīcpa Caxtillān īcan huēyitlahtohcāyōtl Yancuīc Granada motōcāyotia īpampa caxtiltēcah īca Lima ītēcuacān.

Cemānāhuacāyōtl[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]

Peru īcemānāhuacāyō.

Īhuēyitlālpan īxtli cah 1,959,248 km² īhuān tlālhuāctlīxtli 5,127 km². Īānāhua tlatlamachiyōtiāni 11,122 km. Ca miaquīn tlālhuāctli. Cuāxōchtia canahpa ayamictlāmpa īca Andes Tepetlah, canahpa huiztlāmpa nō Andes Tepetlahco, canahpa īquizāyampa nō Amazonas cuauhtlah, īhuān canahpa īcalaquitlāmpa nō Ilhuicaātl Pacífico.

Peru cemictica cuaxotia mictlampa ica Ecuador ihuan Colombia, In Atoyatl Amazonas pano ipan hueyixtlahuac cuauhtlacamac canahpa Colombia, Brasil huan Bolivia ce tlalli cenca azoquiyotic ca. In ompa cuaxtia huitztlampa no Chile ihuan Bolivia ipampa Andes Tepetlahco.

Tepētiliztli[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]

Quipia nahui regiones naturales quemeh Andes tepetlah huitztlampa canahpa Mictampa itzatlan Chile, Bolivia īhuān Ecuador; noyuhqui ihuehcapan altitud in cah in Cepayauhtic Huascarán ica 6,600 m. in hueyic tepetl ocachi ahco ipan Peru. Occe yoliztlalpan noyuhqui nicān tlalli in ahco pani ixtlahuatl hasta in atoyatl Amazonas in ompa tlapcopampa, in Tepetlah Andes iquiziyampa tlen nemi ihuic Océano Pacífico.

Yeyāntli[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]

Nican tlalli quipia yei yeyantli, in ompa Ilhuicaātl Pacífico seco ihuan deserticom, tlalnepantlah cenca tepetlaltic ihuan iquiziyampa cenca cuauhtlamacac in Amazonia.

Nican yeyāntli ahmoneuhqui īpan mochi Peru, inon tlācatiyān īca tepetic, huacqui yeyāntli īca miactin tēpetl, in xopantlan ahmo quiyahuitl ica ixachi tonayoh īpan ahco totonilmachioyotl^[7]. Nicān mictlāmpa ixachi xoxoctic ihuan tepeyoh ica chicahuac ehecatl ihuicpa Ilhuicaātl Pacífico quemeh tlahtocayoh cuauhtlah In Andes in ompa Caxamarca, Ancax ihuān Cuzco. Nochipa tepetlampa quipia miac cuauhtlah cepayauhtic. In caxtiltencalixcuatl ica Bolivia īhuān Chile In tepetlah Andes ca in Pani Ixtlahuatl, cē yeyantli cenca tepeyohtic in yuh Sierra de Costera, Sierra Central ihuan Amazonia, tlen atlacomolli quipia ixachi ātl en forma de atemoctli ihuan atoyātl īpan tlani temperatura. Quiyauhtlah yeyantli ōmpa atentli Ucayali īhuān atentli Loreto.

Īpan nō tlahcopampa zacatlah īca ehecahuacqui, Peru nican quipia ixtlahuatl īhuān tepetzintli pani atlacomolco itech Lima. In huaccaixtlahuatl^[8]. nican tlacatiyan Ica īhuān tlalhuactli Chimbote cah, quemeh tlahtohcayoh ayollohco Paracas itech Corriente de Humboldt in ōmpa Ilhuicaātl Pacífico.

Yōlcatiliztli[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]

Nō xiquitta totomeh quemeh cōzcacuāuhtli, alo ahnozo yōlcah yama, alpaca, huanaco, tozantōchtli, ocēlōtl, āmiztli māpachtlācamāyeh, māpachtli, miztli īhuān occequīntīn.

Yeliztli ītechcopa Peru

Huēyi cōzcacuāuhtli	māpachtlācamāyeh	Yama	āmiztli	Tunquitōtōtl

Acer saccharinum	Opuntia ficus-indica	Cantua buxifolia	Cylindropuntia imbricata	Pinus ponderosa

Tlanahuatīliztli īhuān cemitquimatiliztli[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]

Occepa otlatlani Alianza Popular Revolucionaria Americana (APRA) nicpampa tlahtocateixiptla Alan García ixpan ipochcayaotl Ollanta Humala ihicpa Partido Nacionalista nican in Peru.

Peru īxeliuhca[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]

In Tlahtohcāyōtl Peru piya 25 tlahtohcāyōtl īhuān cē Tlahtōlōyān Calpōlli.

Peru īxeliuhca

Tlālxeliuhcāyōtl	Chānehqueh (2005)	Tlaīxpayōtl (km²)	Tēcuacān
Tlācatlahtohcāyōtl Peru	44 108 530	504 645	Lima
1. Amazonas	8 202 220	87 268	Chachapoyas
2. Ancax	1 326 918	47 179	Huaraz
3. Apurimac	1 080 138	10 603	Abancay
4. Arequipa	1 071 221	4 992	Arequipa
5. Ayacucho	2 075 968	7 447	Ayacucho
6. Caxamarca	582 138	5 221	Caxamarca
7. Cuzco	7 364 078	32 114	Cuzco
8. Huancavelica	2 553 301	94 223	Huancavelica
9. Huanuco	2 043 100	79 463	Huanuco
10. Ica	2 783 100	29 574	Ica
11. Junín	1 097 744	41 634	Huancayo
12. La Libertad	317 501	5 045	Trujillo
13. Lambayeque	6 271 638	8 021	Chiclayo
14. Lima	1 426 109	11 313	Lima
15. Loreto	619 114	10 391	Iquitos
16. Madre de Dios	5 029 601	23 255	Puerto Maldonado
17. Moquegua	2 155 546	7 234	Moquegua
18. Pasco	78 320	19	Cerro de Pasco
19. Piura	71 339	12	Piura
20. Puno	78 320	19	Puno
21. San Martín	71 339	12	Moyobamba
22. Tacna	78 320	19	Tacna
23. Tumbes	71 339	12	Tumbes
24. Ucayali	78 320	19	Pucallpa

Tequiyōtl[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]

Peru cē tequiyōtl īpan Ixachitlān ītech temocpan ihuan itomin Sol (Tonatiuh). Perutecatl tequiyōtl tequipanoa īhuīc tlaquixtilli tlalpixcayotl īca inic cē ichcapixcayotl ipan Andes Tepetlah, nōiuhqui inic ōme tequipanolli piya cē ācalquīxōhuayān ītequipanoliz in ōmpa Callao.

Occequīntīn perutecah huēyi tequipanolli in tlalpixcayōtl īhuīpan cafecacahuatl (inic ome hueyicauh ipan tlalticpactli), tzapalolli, tzopelacatl, cintli, ācintli, camohtli, limaxocotl, ichcatl, nōhuān pitzopixcayōtl, cahuayōhpixcayōtl, cuacuahuehpixcayōtl, ichcapixcayotl, pipiyolpixcayōtl, īnōmpan coyonimatiliztli tlaquixtilli teconalli, cōztic teōcuitlatl, tlīltepoztli, amochitl, temētztli, Iztāctepoztli, platino, ihuan chālchihuitl.

Chānehmatiliztli[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]

Īca 28 220 764 (2007 tlapōhualiztli), Peru ce tlācatiyān icampa miyac chanequeh ipan Ixachitlan Huitztlampa.

Tōltēcayōtl[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]

Cuīcayōtl[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]

Cah huēyi cuīcatl "Yaw Kuntur".

Inka Garcilaso de la Vega
Yeshua Christós "Señor de los Milagros"
Marinera norteña
Diablada ipan Puno.
Ceviche
Qullqa Qhichwa, (Arequipa, Peru)
Tzacualco Chan Chan (Peru)
Tiyanquiztli ipan Ayacucho ica ce macehualcihuatl.

Toquiliztequitl[Ticpatlaz | Ticpatlaz itzintiliz]

↑ El Comercio, ed. (2017). "Censo 2017: Estos son los 20 países más poblados del mundo". Retrieved 27 de junio de 2018. Check date values in: |accessdate= (help)
↑ Instituto Nacional de Estadística e Informática, ed. (2018). "Población del Perú totalizó 31 millones 237 mil 385 personas al 2017". Retrieved 25 de junio de 2018. Check date values in: |accessdate= (help)
↑ Fondo Monetario Internacional, ed. (2019). (in inglés) http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=34&pr.y=10&sy=2019&ey=2019&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C946%2C914%2C137%2C612%2C546%2C614%2C962%2C311%2C674%2C213%2C676%2C911%2C548%2C193%2C556%2C122%2C678%2C912%2C181%2C313%2C867%2C419%2C682%2C513%2C684%2C316%2C273%2C913%2C868%2C124%2C921%2C339%2C948%2C638%2C943%2C514%2C686%2C218%2C688%2C963%2C518%2C616%2C728%2C223%2C836%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C624%2C692%2C522%2C694%2C622%2C142%2C156%2C449%2C626%2C564%2C628%2C565%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C359%2C960%2C453%2C423%2C968%2C935%2C922%2C128%2C714%2C611%2C862%2C321%2C135%2C243%2C716%2C248%2C456%2C469%2C722%2C253%2C942%2C642%2C718%2C643%2C724%2C939%2C576%2C644%2C936%2C819%2C961%2C172%2C813%2C132%2C726%2C646%2C199%2C648%2C733%2C915%2C184%2C134%2C524%2C652%2C361%2C174%2C362%2C328%2C364%2C258%2C732%2C656%2C366%2C654%2C734%2C336%2C144%2C263%2C146%2C268%2C463%2C532%2C528%2C944%2C923%2C176%2C738%2C534%2C578%2C536%2C537%2C429%2C742%2C433%2C866%2C178%2C369%2C436%2C744%2C136%2C186%2C343%2C925%2C158%2C869%2C439%2C746%2C916%2C926%2C664%2C466%2C826%2C112%2C542%2C111%2C967%2C298%2C443%2C927%2C917%2C846%2C544%2C299%2C941%2C582%2C446%2C474%2C666%2C754%2C668%2C698%2C672&s=NGDPDPC&grp=0&a=. Retrieved 18 de febrero de 2019. Unknown parameter |título= ignored (|title= suggested) (help); Check date values in: |accessdate= (help); Missing or empty |title= (help)
↑ Fondo Monetario Internacional, ed. (2019). "Gross domestic product based on purchasing-power-parity (PPP) per capita GDP" (in inglés). Unknown parameter |fechaacceso= ignored (|access-date= suggested) (help)
↑ Programa de las Naciones Unidas para el Desarrollo, ed. (2018). "Human Development Indices and Indicators 2018 Statistical Update" (PDF) (in inglés). p. 23. Retrieved 15 de septiembre de 2018. Check date values in: |accessdate= (help)
↑ Chīmalpahin Cuāuhtlehuanitzin yeh ōquihcuilo Perù nō Perũ īpan Annals of his Time.
↑ Quihtōznequi temperatura
↑ Quihtōznequi desierto

x • t • p

Ixachitlan

Tlahtohcayotl
Antigua ihuan Barbuda • Argentina • Bahamas • Barbados • Belice • Bolivia • Brasil • Canada • Chile • Colombia • Costa Rica • Cuauhtemallan • Cuba • Cozcatlan • Dominica

•  Domingotlacatlahtohcayotl •  Ecuador •  Granada •  Guyana
•  Haiti
•  Honduras •  Mexihco •  Nicanahuac •  Panama •  Paraguay •  Peru •  San Vicente īhuān in Granadinas
•  San Cristóbal īhuān Nevis
•  Santa Lucía
•  Surinam
•  Tlacetililli Tlahtohcayotl Ixachitlan •  Trinidad īhuān Tobago
•  Uruguay •  Venezuela •  Jamaica