Huaxyacac, Huaxyacac

Īhuīcpa Huiquipedia, in yōllōxoxouhqui cēntlamatilizāmoxtli
Huaxyacac Juárez
Oaxaca de Juárez
La'a
Ñuu Nunduva
Altepetl
Ichimal Huaxyacac Juárez
Ichimal Huaxyacac Juárez
Tlacatiyan
-Tlahtocayotl
-Onohuayan
-Altepetlahtohcan
Nemachiyōtīlli:MEX/nhn
Nemachiyōtīlli:MX-OAX/nhn
Tlahco Teotlalli
Huaxyacac Juárez
Tlaixpayotl
- Campa
218 km2
Ancayotl 17° 03′ 38″ N 96° 43′ 31″ O
Huehcapancayotl Huaxyacatepec
(1,555 msnm)
Chanehqueh
- Campa
- Pozahuacayotl
- Campa
258,913 chan.

chan/km²
Tlahtolli Caxtillahtolli
IDN
- Campa

PIB
- PIB Per Capita
$ MDD
$ USD
Altepetzintiliztli
Altepetequihuah Francisco Martínez Neri
UTC UTC-6
Tlacatocayotl Huaxyacatl
CP
Nenecuilhuaztli
 - USPS
 - ISO 3166-2


Nenecuilhuaztli 200670001
Matlatzalantli {{{Matlatzalantli}}}

Huaxyacac Juárez nozo Altepetl Huaxyacac (caxtilahtlahtolli: Oaxaca de Juárez huan Antequera, tzapotecatlahtolli: La'a, mixtecatlahtolli: Ñuu Nunduva, triquitlahtolli: Ya³kweh4, mazatecatlahtolli: Na²xi¹tzhe4, chochotlahtolli: Ku²nchia² , ichcatecatlahtolli: Chjui³), ce altepetl huan itecuacan ipan tlahtohcayotl Huaxyacac, noyuhqui ce xolalpan Huehuehtequiyotl itech tlacatlalticpactli. Huaxyacac altepetl in inic ce altepetl ica 258,913 chanehqueh ipan tlahtocayotl xiuhpan 2020, huan tlacempanahuia inic eyi ica 593,522 chanehqueh ipan altepenanyotl Huaxyacac xihuitl 2020 ompa Mexihco tlalli.

Iteyacanaliz ce altepetl, Huaxyacac Juárez quipia ce ialtepetequihuah moihtoa Francisco Martínez Neri. Inin altepetl huelitic, quipiya tepoztequitiyotl, tepeoztoyotl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz. Nehnemiliztli hueyic, ce tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Altepetl Huaxyacac, in altepetl quipiya hueyi cualcan ipampa nehnemi canahpa Xolalpan Huaxyacac huan Monte Albán in huehuehcauh altepetl ompa Atzompa tepec.

Tlaltocayotl[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Nahuatocayotl Huaxyacatepec.

Inin tlalli ocuep tlaltocayotl ipampa nahuatlahtolcopa: Huaxyacatepec. Inin huehuehcauh tocaitl oquicuepqueh En la punta o nariz de huajes caxtillahtoltica. In huehcauh tocayotl quichihuah in tlahtolli huaxin, yacatl huan -tepec, in ipal in tlalpan oncatca.

Yeppa in caxtiltecah ohualahqueh Mexico, in tlalli ipan axcan altepecalpolli Oaxaca de Juárez, omoteneuh Altepetl Huaxyacac in canin ahmo ocatca cequi huehcauh hueyi altepetl; tel quemah oncan ocatcah milli huan callatelli. In 25 metztli noviembre xihuitl 1521 ipampa Hernán Cortés huan Francisco de Orozco octocatih in altepetl Huaxyacac, ipan in caxtiltecah oaltepetzintihqueh ipan in 1532; in oidor Carlos I de España octocatih in altepetl Villa de Antequera, in quihtoznequi «Nueva Antequera Guaxaca». Manel oahci in neneuhcayotl in altepetl, yeh otocapanoa in 1821 Huaxyacac oc axcan.

In zazanilli quipohua tlen ipan icochiz in Hernán Cortés, in inic ce Villa Tototepec obispo, oquittac ce tlalli, in nepantlah oncatcah ce atoyatl huan inahuac oc ome atoyatl. Ipan in tlalli oncatcah xochitl huan ameyalli. No oquinttac ome Guaxacame, yehuan ica mecatl otlatenhuimoloh yezquia in cuaxochtli. Ihciuhcapan tonalli, oquinpouh icochiz in ohcequintin in aquihqueh ocuihuicatinenqueh macuilli cennecehuilli (cequi 35 kilómetros) in huehca Tlahcolollan in canin oquimmantilih in tlalli. Ipal inin zazanilli opeuh in tlaltocayotl «Ciudad de Oaxaca», in «Altepetl Huaxyacac».[1]

Occe tlahtolli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Huehcapatlahtoliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Altepetzintiliz Huaxyacac Antequera (1541).

Huaxyacac oaltepetlaliac ipampa mexicah yaomeh, tlaehuitilli ipamapa inic chicueyi tlatoani Ahuitzotl, canahpa xiuhpan 1486.

Ipan 1532 xihuitl, ipampa cédula real, recibió del hueyitlahtoani Carlos I itech España Hueyitlahtohcayotl itlaltocayo mah tel "Muy noble y leal ciudad", motenehua achto Antequera, tocayotl campa omocuep xiuhpan 1821 ipampa Huaxyacac Antequera altepeticpac.

Tlalticpacmatiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]


Atzompan Juárez tepehuahcan Hueyapan
Atzompan Norte Yatareni
Oeste      Este
Sur
Xoxocotitlan San Antonio de la Cal Santa Lucía del Camino

Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica Sierra Juárez ompa Pequería, in huitztlampa ica Xoxocotitlan huan San Antonio de la Cal, in tonatiuh iquizayampa ica Santa Lucía del Camino, ihuan in tonatiuh icalaquitlampa ica Santa María Atzompan.

Cuaxochtia huietztlampa in Cerro del Fortín, miacquin tepetl Montealbán motenehua Atzompa; in atl pano ipan Río Santa Catarina huan Río Oaxaca.

Yeyantli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Huaxyacatepec
Xolalpan Huaxyacac.
Metzpohualli Ø t°
(°C)
Min. t°
(°C)
Max. t°
(°C)

(mm)
Metztli enero 14 –7.0 38.0 40
Metztli febrero 16 –5.6 39.5 36
Metztli marzo 18 –1.0 40.2 50
Metztli abril 21 5.0 42.5 48
Metztli mayo 23 8.0 43.0 55
Metztli junio 22 11.5 44.0 39
Metztli julio 20 11.0 45.0 41
Metztli agosto 20 16.5 43.0 34
Metztli septiembre 19 2.0 41.0 122
Metztli octubre 20 2.0 39.0 65
Metztli noviembre 16 –5.0 39.0 43
Metztli diciembre 14 –7.5 39.0 36

Yoliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Mon iyoliz nepapan, quipiya ome climas. Nican quipiya hueyic tepehuahcan, quiyauhcuauhtlatli, huacqui teotlalli moihtoa llanos, quipiya atl ipampa atoyatl Santa Catarina.

No xiquitta Huaxyacac altepetl quipiya chichinimeh yolcameh in pezohtli, tlacuachin, mapachtli, tlahcomiztli huan epatl, noyuhqui quipiya tototmeh tel huilotl.

Teyacanaliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Altepetl Huaxyacac cah xeluihca 16 icalpol, ialtepetequihuah Moshe Lion.

Ipanocayoh tetitlaniztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Huexyacac altepetl quipia 1 ipanocayoh tetitlaniliztli huan 2 tetitlaniztli.

Neteicniuhtiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Altepetl Huaxyacac ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.

Altepetl Tlacatiyan Xihuitl
Palo Alto Nemachiyōtīlli:USA/nhn 1964
Antequera Nemachiyōtīlli:ESP/nhn 1992
Santa Cruz Nemachiyōtīlli:CHL/nhn 1992
Huehuehcauh Cuauhtemallan Nemachiyōtīlli:GTM/nhn 1998
Tochtlan Gutiérrez Nemachiyōtīlli:MEX/nhn 1999
Luanda Nemachiyōtīlli:AGO/nhn 2008

Tequitiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Ocelotepec (Monte Albán).

Huaxyacac ce altepetl ipan Altepetl Mexico ica itequiyo itech cuautontli. Xochimilco tequitiliz ca ipan tianquiztiloyan huan tianquiztli campa chaneh tequipanoa itlalpixcayo, tlanamaca xochimeh, cuahuic, tlacualiztli, xochicualli, cuauhtontli, tequichihualiztli, tlamantli, yolcameh nozo tepoztlamantli.

Nican ce hueyi altepetl, quipia miac tlanamacatiliztli, xoalapan chaneh tlanamaca ipan cuauhmalacatl, tzopelli, tlacualiztli huan ahahuilli, ipan ohcalli quipia nacanamacoyan, pahcalli, tlacualchihualoyan, amanamacoyan, cacnamacoyan, ocnamacoyan, tlaxcalnamacoyan, xochinamacoyan, tlapalnamacoyan, noiuhqui nohuan nican hueyi tlanamacoyan man noiuhqui Electra, Coppel, Soriana, Chedraui, Oxxo, Pemex, ohcequin.

In nehnemiliztli nican, inic ome tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Xochimilco altepetl, in miccailhuitl hueyi tonalilhuitl ipan tonalamatl ompa metztli noviembre, ahcopa in apantli ca, huehuetlahtol In Chocani.

Tlanonotzaliztli huan huaznenqui[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Hueyi Tepoztotoquixohuayan Xoxocotlan.

Altepetl Huaxyacac quipia 867.5 tepozcoaohtli en operación, in Hueyi Tepoztotoquixohuayan Xoxocotlan. Ehcahuaznenqui, quipia ce mochi itechpa 230,000 m² ohtli.

Chanehmatiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Huaxyacac altepetl quipia 258,913 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).[2]

Xihuitl Chanehqueh
1990 69,238
2000 110,997
2010 135,550
2020 258,913

Temachtiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Universidad Autónoma Benito Juárez de Oaxaca.

Huaxyacac Juárez altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah Benemérita Universidad Autónoma Benito Juárez de Oaxaca, Universidad Tecnológica de Oaxaca, Instituto Tecnológico de Oaxaca, Escuela de Bellas Artes de Oaxaca huan Universidad Iberoamericana, ce pani tlamachtiloyan itech Cuetlaxcoapan altepeticpac.

In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noyuhqui in Escuela Secundaria, noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 80,02 % chanehqueh.

Tequinemiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Teocalli La Soledad.
Teocalli Santo Domingo de Guzmán.

Momotlaliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

In momotlaiztli ipan Huaxyacac ca ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli.

Calpolli Momotlaliztli Mahuiltiliztli Momotlayocan
Alebrijes de Oaxaca Neicxitapayolhuiliztli Liga de Ascenso MX Tecnológico de Oaxaca
Guerreros de Oaxaca Béisbol Liga Nacional de Béisbol Estadio Eduardo Vasconcelos

No xiquitta[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Amoxtiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Gobierno del Estado de Oaxaca. Huāxyacac Juárez . Mēxihco. [1] (Caxtillāntlahtōlli)
SIMÉON, Rémi. Diccionario de la lengua náhuatl o mexicana. Paris: 1885, 17a ed. Siglo Veintiuno. Mēxihco: 2004. (Caxtillāntlahtōlli - Nāhuatlahtōlli)

Toquiliztequitl[xikpatla | xikpatla itsintlan]

  1. Página Web elclima.com.mx "Fundación e historia de Oaxaca de Juárez" Consultada el Tlaōnti 2 in 2012
  2. Pueblos de América, Huaxyacac tlahtohcayotl, Huaxyacac altepetlahtohcan; 27 metztli julio itech 2022 xiuitl. Nemachiyōtīlli:Spa/nhn

Occe necuazaloliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Huiquimedia Commons quipia occequin tlahcuilolli


Nemachiyōtīlli:Tlahco Teotlalli Onohuayan