Huaxyacac, Huaxyacac
Huaxyacac Juárez Oaxaca de Juárez La'a Ñuu Nunduva | |
Altepetl | |
![]() | |
![]() | |
Tlacatiyan -Tlahtocayotl -Onohuayan -Altepetlahtohcan |
Nemachiyōtīlli:MEX/nhn Nemachiyōtīlli:MX-OAX/nhn Tlahco Teotlalli Huaxyacac Juárez |
Tlaixpayotl - Campa |
218 km2 |
Ancayotl | 17° 03′ 38″ N 96° 43′ 31″ O |
Huehcapancayotl | Huaxyacatepec (1,555 msnm) |
Chanehqueh - Campa - Pozahuacayotl - Campa |
258,913 chan. chan/km² |
Tlahtolli | Caxtillahtolli |
IDN - Campa |
|
PIB - PIB Per Capita |
$ MDD $ USD |
Altepetzintiliztli | |
Altepetequihuah | Francisco Martínez Neri |
UTC | UTC-6 |
Tlacatocayotl | Huaxyacatl |
CP | |
Nenecuilhuaztli - USPS - ISO 3166-2 |
|
Nenecuilhuaztli | 200670001 |
Matlatzalantli | {{{Matlatzalantli}}} |
Huaxyacac Juárez nozo Altepetl Huaxyacac (caxtilahtlahtolli: Oaxaca de Juárez huan Antequera, tzapotecatlahtolli: La'a, mixtecatlahtolli: Ñuu Nunduva, triquitlahtolli: Ya³kweh4, mazatecatlahtolli: Na²xi¹tzhe4, chochotlahtolli: Ku²nchia² , ichcatecatlahtolli: Chjui³), ce altepetl huan itecuacan ipan tlahtohcayotl Huaxyacac, noyuhqui ce xolalpan Huehuehtequiyotl itech tlacatlalticpactli. Huaxyacac altepetl in inic ce altepetl ica 258,913 chanehqueh ipan tlahtocayotl xiuhpan 2020, huan tlacempanahuia inic eyi ica 593,522 chanehqueh ipan altepenanyotl Huaxyacac xihuitl 2020 ompa Mexihco tlalli.
Iteyacanaliz ce altepetl, Huaxyacac Juárez quipia ce ialtepetequihuah moihtoa Francisco Martínez Neri. Inin altepetl huelitic, quipiya tepoztequitiyotl, tepeoztoyotl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz. Nehnemiliztli hueyic, ce tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Altepetl Huaxyacac, in altepetl quipiya hueyi cualcan ipampa nehnemi canahpa Xolalpan Huaxyacac huan Monte Albán in huehuehcauh altepetl ompa Atzompa tepec.
Tlaltocayotl[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Inin tlalli ocuep tlaltocayotl ipampa nahuatlahtolcopa: Huaxyacatepec. Inin huehuehcauh tocaitl oquicuepqueh En la punta o nariz de huajes caxtillahtoltica. In huehcauh tocayotl quichihuah in tlahtolli huaxin, yacatl huan -tepec, in ipal in tlalpan oncatca.
Yeppa in caxtiltecah ohualahqueh Mexico, in tlalli ipan axcan altepecalpolli Oaxaca de Juárez, omoteneuh Altepetl Huaxyacac in canin ahmo ocatca cequi huehcauh hueyi altepetl; tel quemah oncan ocatcah milli huan callatelli. In 25 metztli noviembre xihuitl 1521 ipampa Hernán Cortés huan Francisco de Orozco octocatih in altepetl Huaxyacac, ipan in caxtiltecah oaltepetzintihqueh ipan in 1532; in oidor Carlos I de España octocatih in altepetl Villa de Antequera, in quihtoznequi «Nueva Antequera Guaxaca». Manel oahci in neneuhcayotl in altepetl, yeh otocapanoa in 1821 Huaxyacac oc axcan.
In zazanilli quipohua tlen ipan icochiz in Hernán Cortés, in inic ce Villa Tototepec obispo, oquittac ce tlalli, in nepantlah oncatcah ce atoyatl huan inahuac oc ome atoyatl. Ipan in tlalli oncatcah xochitl huan ameyalli. No oquinttac ome Guaxacame, yehuan ica mecatl otlatenhuimoloh yezquia in cuaxochtli. Ihciuhcapan tonalli, oquinpouh icochiz in ohcequintin in aquihqueh ocuihuicatinenqueh macuilli cennecehuilli (cequi 35 kilómetros) in huehca Tlahcolollan in canin oquimmantilih in tlalli. Ipal inin zazanilli opeuh in tlaltocayotl «Ciudad de Oaxaca», in «Altepetl Huaxyacac».[1]
Occe tlahtolli[xikpatla | xikpatla itsintlan]
- Caxtillantlahtolli: Antequera huan Oaxaca de Juárez
- Mixtecatlahtolli: Ñuu Nunduva
- Tzapotecatlahtolli: La'a
Huehcapatlahtoliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Huaxyacac oaltepetlaliac ipampa mexicah yaomeh, tlaehuitilli ipamapa inic chicueyi tlatoani Ahuitzotl, canahpa xiuhpan 1486.
Ipan 1532 xihuitl, ipampa cédula real, recibió del hueyitlahtoani Carlos I itech España Hueyitlahtohcayotl itlaltocayo mah tel "Muy noble y leal ciudad", motenehua achto Antequera, tocayotl campa omocuep xiuhpan 1821 ipampa Huaxyacac Antequera altepeticpac.
Tlalticpacmatiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]
![]() |
Atzompan | Juárez tepehuahcan | Hueyapan | ![]() |
Atzompan | ![]() |
Yatareni | ||
![]() ![]() ![]() | ||||
![]() | ||||
Xoxocotitlan | San Antonio de la Cal | Santa Lucía del Camino |
Inin altepetl cah ancayotl cuaxochtia in altepetl mictlampa ica Sierra Juárez ompa Pequería, in huitztlampa ica Xoxocotitlan huan San Antonio de la Cal, in tonatiuh iquizayampa ica Santa Lucía del Camino, ihuan in tonatiuh icalaquitlampa ica Santa María Atzompan.
Cuaxochtia huietztlampa in Cerro del Fortín, miacquin tepetl Montealbán motenehua Atzompa; in atl pano ipan Río Santa Catarina huan Río Oaxaca.
Yeyantli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Metzpohualli | Ø t° (°C) |
Min. t° (°C) |
Max. t° (°C) |
(mm) |
Metztli enero | 14 | –7.0 | 38.0 | 40 |
Metztli febrero | 16 | –5.6 | 39.5 | 36 |
Metztli marzo | 18 | –1.0 | 40.2 | 50 |
Metztli abril | 21 | 5.0 | 42.5 | 48 |
Metztli mayo | 23 | 8.0 | 43.0 | 55 |
Metztli junio | 22 | 11.5 | 44.0 | 39 |
Metztli julio | 20 | 11.0 | 45.0 | 41 |
Metztli agosto | 20 | 16.5 | 43.0 | 34 |
Metztli septiembre | 19 | 2.0 | 41.0 | 122 |
Metztli octubre | 20 | 2.0 | 39.0 | 65 |
Metztli noviembre | 16 | –5.0 | 39.0 | 43 |
Metztli diciembre | 14 | –7.5 | 39.0 | 36 |
Yoliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]
Mon iyoliz nepapan, quipiya ome climas. Nican quipiya hueyic tepehuahcan, quiyauhcuauhtlatli, huacqui teotlalli moihtoa llanos, quipiya atl ipampa atoyatl Santa Catarina.
No xiquitta Huaxyacac altepetl quipiya chichinimeh yolcameh in pezohtli, tlacuachin, mapachtli, tlahcomiztli huan epatl, noyuhqui quipiya tototmeh tel huilotl.
Teyacanaliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]
Altepetl Huaxyacac cah xeluihca 16 icalpol, ialtepetequihuah Moshe Lion.
Ipanocayoh tetitlaniztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]
Huexyacac altepetl quipia 1 ipanocayoh tetitlaniliztli huan 2 tetitlaniztli.
Ipanocayoh Tetitlaniztli Cuauhtemallan
Tetitlaniztli Tlahtohcayotl in Cepanca
Tetitlaniztli Canada
Neteicniuhtiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]
Altepetl Huaxyacac ca icniuhcayotl ica ininqueh altepemeh.
Altepetl | Tlacatiyan | Xihuitl |
---|---|---|
Palo Alto | Nemachiyōtīlli:USA/nhn | 1964 |
Antequera | Nemachiyōtīlli:ESP/nhn | 1992 |
Santa Cruz | Nemachiyōtīlli:CHL/nhn | 1992 |
Huehuehcauh Cuauhtemallan | Nemachiyōtīlli:GTM/nhn | 1998 |
Tochtlan Gutiérrez | Nemachiyōtīlli:MEX/nhn | 1999 |
Luanda | Nemachiyōtīlli:AGO/nhn | 2008 |
Tequitiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]
Huaxyacac ce altepetl ipan Altepetl Mexico ica itequiyo itech cuautontli. Xochimilco tequitiliz ca ipan tianquiztiloyan huan tianquiztli campa chaneh tequipanoa itlalpixcayo, tlanamaca xochimeh, cuahuic, tlacualiztli, xochicualli, cuauhtontli, tequichihualiztli, tlamantli, yolcameh nozo tepoztlamantli.
Nican ce hueyi altepetl, quipia miac tlanamacatiliztli, xoalapan chaneh tlanamaca ipan cuauhmalacatl, tzopelli, tlacualiztli huan ahahuilli, ipan ohcalli quipia nacanamacoyan, pahcalli, tlacualchihualoyan, amanamacoyan, cacnamacoyan, ocnamacoyan, tlaxcalnamacoyan, xochinamacoyan, tlapalnamacoyan, noiuhqui nohuan nican hueyi tlanamacoyan man noiuhqui Electra, Coppel, Soriana, Chedraui, Oxxo, Pemex, ohcequin.
In nehnemiliztli nican, inic ome tomincayo ipampa tequitiliztli ipan Xochimilco altepetl, in miccailhuitl hueyi tonalilhuitl ipan tonalamatl ompa metztli noviembre, ahcopa in apantli ca, huehuetlahtol In Chocani.
Tlanonotzaliztli huan huaznenqui[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Altepetl Huaxyacac quipia 867.5 tepozcoaohtli en operación, in Hueyi Tepoztotoquixohuayan Xoxocotlan. Ehcahuaznenqui, quipia ce mochi itechpa 230,000 m² ohtli.
Chanehmatiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]
Huaxyacac altepetl quipia 258,913 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020).[2]
Xihuitl | Chanehqueh |
---|---|
1990 | 69,238 |
2000 | 110,997 |
2010 | 135,550 |
2020 | 258,913 |
Temachtiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Huaxyacac Juárez altepetl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah Benemérita Universidad Autónoma Benito Juárez de Oaxaca, Universidad Tecnológica de Oaxaca, Instituto Tecnológico de Oaxaca, Escuela de Bellas Artes de Oaxaca huan Universidad Iberoamericana, ce pani tlamachtiloyan itech Cuetlaxcoapan altepeticpac.
In altepetl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noyuhqui in Escuela Secundaria, noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 80,02 % chanehqueh.
Tequinemiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

- El Centro Fotográfico Álvarez Bravo,
- El Instituto de Artes Gráficas de Oaxaca(IAGO)
- El museo de arte contemporáneo
- El Museo Textil
- El Museo de los Pintores
- El Museo del Ferrocarril
- El Museo de las Artesanías
- La Casa de la Cultura Oaxaqueña
- La Casa de la Ciudad
- Centro Cultural Santo Domingo
- El Centro de las Artes de San Agustín
- Museo de la Filatelia
- Jardín Etnobotánico de Oaxaca
Momotlaliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]
In momotlaiztli ipan Huaxyacac ca ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, mapatoltiliztli, ihuan patolli.
Calpolli | Momotlaliztli | Mahuiltiliztli | Momotlayocan |
---|---|---|---|
Alebrijes de Oaxaca | Neicxitapayolhuiliztli | Liga de Ascenso MX | Tecnológico de Oaxaca |
Guerreros de Oaxaca | Béisbol | Liga Nacional de Béisbol | Estadio Eduardo Vasconcelos |
No xiquitta[xikpatla | xikpatla itsintlan]
Amoxtiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]
- Gobierno del Estado de Oaxaca. Huāxyacac Juárez . Mēxihco. [1] (Caxtillāntlahtōlli)
- SIMÉON, Rémi. Diccionario de la lengua náhuatl o mexicana. Paris: 1885, 17a ed. Siglo Veintiuno. Mēxihco: 2004. (Caxtillāntlahtōlli - Nāhuatlahtōlli)
Toquiliztequitl[xikpatla | xikpatla itsintlan]
- ↑ Página Web elclima.com.mx "Fundación e historia de Oaxaca de Juárez" Consultada el Tlaōnti 2 in 2012
- ↑ Pueblos de América, Huaxyacac tlahtohcayotl, Huaxyacac altepetlahtohcan; 27 metztli julio itech 2022 xiuitl. Nemachiyōtīlli:Spa/nhn