Huaxyacac

Inin tlahcuilolli monequi toquiliztequitl, inon tlahtoliztli ahmo quipia tlahtolcaquiliztiloni.

Huaxyacac nozo Tlahtohcayotl Huaxyacac (Caxtillantlahtolli: Estado de Oaxaca, Tzapotecatlahtolli: La'a, Mixtecatlahtolli: Ñuu Nunduva). In tlahtocayotl ipan Mexico ca. Huaxyacac Juárez itecuacan.

Cuaxochtia canahpa mictlampa ica Puebla huan Veracruz, canahpa huitztlampa no Pacífico ailhuicatl, canahpa iquizayampa no Chiyapan huan canahpa icalaquitlampa no Guerrero.

Tlaltocayotl[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Huaxyacac tlaltocayotl

In tocayotl itech Huaxyacac, ce nahuatlahtolli. Nahualtlahtoltica huaxin huan yacatl, quitoznehqui caxtillantlahtolcopa La punta de los guajes ihuan ihcuiloa noyuhqui Oaxaca huan Estado Libre y Soberano de Oaxaca.

Huehcapatlahtoliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Inīn 1200 xiuhpan īcāmpa, ōtlācat inic cē āltepētōltēcayōtl īpan Ānāhuac oleica ic olmēcah ātēnco Āyōllōlco Huēyātl, ātōyātl, yehhuāntin ōtlachīuhqueh tzacualtin īpan tepētl īca teōtic īhuān ilhuicanemilitic. Occequīntīn tlatlālpan ic Huāxyacac Ixtlāhuac otlācat in āltepētōltēcayōtl nōtōcah Tzapotēcapan īhuān Mixtēcapan. Tzapotēcah ōtlachīuhcoh āltepētl motōcāyotia Ātzompan, Labityehco, Zaachila. Mixtēcah tlātlahcuiloh, calchīhuanimeh īhuān yāōquizqueh, yehhuāntin ōnec ica tzapotēcah.

Tlaltipacmatiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Cuaxochtia canahpa mictlampa ica Puebla huan Veracruz, canahpa huitztlampa no Pacífico ailhuicatl, canahpa iquizayampa no Chiyapan huan canahpa icalaquitlampa no Guerrero.

Teyacanaliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Huaxyacac quipiya caltetlahtlaniliztli motech teyacanaliztli ipan itecuacan in Huaxyacac altepetl, tlahtocac tequitini in tlacatzin in tetlanahuatiani.

Huaxyacac ixeliuhca[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Onohuayān Costa

Pochotlah (14)
Xoquillān (Escuhué, 12)
Xamiltepēc (Casandó, 24)

Onohuayān Tepētlah Huitztlāmpa

Poctlān (Ñuhunuma, 10)
Sola de Vega (16)
Miahuatlān (Guiesdó, 32)
Yauhtepēc (Latzetzina, 12)

Onohuayān Istmo

Tēcuāntepēc (Guisí nōzo Guidgeguí, 19)
Xōchitlān (Galahuiguichi, 22)

Onohuayān Tepētlah Ayamictlāmpa

Mixe (Muycuxma, 17)
Villa Alta (Luchiguiza, 25)
Ixtlán de Juárez (Ladgetsi, 26)

Onohuayān Cuenca del Papaloapan

Tuxtepec (Gueumaló o Nachinxé, 14)
Choapan (Guimbetsi, 6)

Onohuayān Cañada

Teotitlán (25)
Cuicatlán (Yabahaco, 20)

Onohuayān Mixtlān

Nochixtlán (Nuanduco, 32)
Tlaxiaco (Ndijiñu, 35)
Juxtlahuaca (Yosocui, 7)
Silacayoapan (19)
Huajuapan (Ñudee, 28)
Coixtlahuaca (Yodoco, 13)
Teposcolula (Yocundá, 21)

Onohuayān Valles Centrales

Etla (Lobana, 23)
Zaachila (Zaadxil, 6)
Zimatlán (Guidgibui, 13)
Ejutla (Lubisá, 13)
Ocotlán (Lachiró, 20)
Tlacolula (Guichiguiba, 25)
Centro (Galahui, 21)

Xelihuiztli Huāxyacac

Tequitiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Huāxyacac cē tequiyōtl īpan Mēxihco ītech temocpan Yancuic León īhuān Altepetl Mexihco. Mēxihcatl tequiyōtl tequipanoa īhuīc tlaquixtilli chapopohtli īcan inic cē pixcaliztli, nōiuhqui inic ōme tequipanolli in ahuicyaliztli īca in ahuicyanimeh mochi xiuhpan āltepēmeh quēmeh āltepēmeh īca ānāhuaxaltentli, caxtillāntēhuaque āltepēmeh, huēhuehtzacualtipac āltepēmeh, chīhualoyāltepēmeh, yeliliztli iuhcanqueh īhuān momotlaliztli. Huāxyacac piya cē ācalquīxōhuayān ītequipanoliz in ōmpa Tzacuapānyan Escondido, Tzacuapānyan Angel, Salina Cruz, īhuān occequīntīn.

Occequīntīn mēxihcah huēyi tequipanoltin in tlalpixcayōtl īhuīpan cintli, tlālcacahuatl, cafetzin, ācintli, āhuacatl, chayohtli, chīlli, naranjaxocotl, maniltzapotl, nohpalli, ochonetli, xonacatl, limonxocotl, nōhuān pitzopixcayōtl, tōtōlpixcayōtl, ichcapixcayōtl, cahuayōpixcayōtl, cuacuepixcayōtl, tentzonpixcayōtl, pipiyolpixcayōtl, īnōmpan coyonimatiliztli tlaquixtilli iztac teōcuitlatl, cōztic teōcuitlatl, chīltic tepoztli, tlīltepoztli, āmochitl, temētztli, īhuān mēxihcāltepēmeh in ōmpa calīxcuātl īca Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl.

Chanehmatiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Ce tlacaliztli itechcopa 3,540,684 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020), ica 1,4% ipan altepecalpolli, inic ce densidad 16,54 hab/km². Inin nochintin chanehqueh, 5.952 cihuameh ca (76,33%) huan 6.440 tlacameh cah (51,97%). Ce 23,67% (2.933 chaneh.) In tlacamilqueh, 76,33% (9.459 chaneh.) in altepetlacameh ipan mochi altepeticpac 1.576.259 chanehqueh.

Xihuitl	Chanehqueh
2010	3,388,168
2020	3 540 684

Tlapohualli	Altepetl	Chanehqueh (2020)	Tecuhyotl
1.	Houston	564 559	Harris
2.	San Antonio	111 385	Bexar
3.	Dallas	104 026	Sandoval
4.	Forth	87 505	Santa Fe
5.	Forth Worth	48 422	Chaves
6.	El Paso	46 624	San Juan
7.	Austin	40 508	Lea
8.	McAllen	38 567	Curry
9.	Carlsbad	32 238	Eddy
10.	Brawnville	30 898	Otero

Tlamachtiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Universidad Autónoma Benito Juárez de Oaxaca.

Huaxyacac tlahtohcayotl quipiya ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah Benemérita Universidad Autónoma Benito Juárez de Oaxaca, Universidad Tecnológica de Oaxaca, Instituto Tecnológico de Oaxaca, Escuela de Bellas Artes de Oaxaca huan Universidad Iberoamericana, ce pani tlamachtiloyan itech Huexyacac altepeticpac.

In tlahtohcayotl nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noyuhqui in Escuela Secundaria, noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica 80,02 % chanehqueh.

Tequichihualiztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Huāxyacac cē tlācatiyān ican mochi tlacuicuiliztli ipan Centlalticpac quito Tlaquitcayotl īpan Tlachihuatlacayotl icampa UNESCO; ixquichi tlamatocac toltecayōtl, yolizyoliztli ipan ahmo tlamatocac toltecayotl quemeh tlacualcayotl, macehualmihtotiztli, macehuallahtolloliztli.

Īpan inon tlālpan ihuicpa huehueyi tlahcuilomeh quemen Francisco Toledo, Rufino Tamayo, Rodolfo Nieto, Rodolfo Morales occequin. Inin xiuhpan 2001, zanno ihcuac tlahchilohuaya ompa Huāxyacac in iteuhcayo Miguel Cabrera. Occepa xihuitl Sergio Hernández ce tlacuiloh cenca tenyo ipan Cemanahuac ipampa itlapal huaxyacatl ixiptli.

Īpan Huāxyacac, teōnantzin Natalia Toledo īhuān Andrés Henestrosa ōāmatlacuiloh āmoxtli īca Caxtillāntlahtōlli.

In mexicatl calmanayotl cenca cualli cah, Ipan huehuehaltepetl quemeh olmecatoltecayotl, mayatoltecayotl, tzapotecatoltecayotl, teotihuahcatoltecayotl, mexihcatoltecayotl, occequin.

Tlacualiztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Mazqui in mācēhuallacualli inic cē catca, īpēhualiz īhuīc āxcān huaxyacatl tlacualli ōquichīuh caxtillāntepēhuacāuhpan. In mācēhuallacualli cintli, chīlli, etl, ayohtli, āhuacatl, camohtli, tlālcamohtli, xītomatl, mīltomatl, tlālcacahuatl, nohpalli, huauhtli, huehxōlōnacatl, canauhtetl, tōtōltetl, xomilin, chapōlin, chīlocuilin, meocuilin, āzcamōlli, epazōtl, tzapotl, tlīltzapotl, nōchtli, capōlin. Neneuhqui, miaquīntīn tlacualcāyōtl motēquitiltīlia āxcān son herencia de los āchcāuhtīca nextamalōliztli ic cintli, in tlacualli tlamatiliztli īpan tlecuitl, la molienda en molcaxitl īhuān metlatl. Īca caxtiltēcah ōacicoh pitzonacatl, cuacuauhnacatl, tōtōlnacatl; caxtillān chīlli, pitzocuitlaxcotli, chiancacatl, chichihualatl, tlatezauhtli, xocoqui, in tlauhtli, caxtillān tlaxcalli, xocomecatl īca tlapaloctli, naranjaxocotl manzana, granadaxocotl, chiyacuilotl, limonxocotl occequīntīn.

Huāxyacac tlācatiyān ica ixachi tlacualli in ōmpa Centlalticpactli quemeh tamalli, ātōlli, tlaxcalli, xocolātl, tlaxcalpōchōlli, octli, pozolli, tzopitl, chīlquilitl, texhuino, octli, tlatetzauhtli, neuctli, Tequillān metzcalli.

Macehualiztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Mihtohtli "Guelaguetza".

Huaxyacac ce tlahtohcayotl ican mochi tlacuicuiliztli ipan tlalticpac quihto Tlatquicayotl īpan Tlachīuhcāyōtl ipan Mexico; ixquich tlamatocac tōltēcayōtl in ōmpa Mexihco huitztlāmpa, yōliztli īpan ahmo tlamatocac tlachīhualiztli iuhqui tlacuālcāyōtl, mācēhualmihtotiztli, mācēhuallahtolloliztli.

In mitohtli, cē mihtotli īpan Huāxyacac, tlācah īhuān cihuah mihtōtia tlanāhuahquez zan cen cuīcayōtl īca mecahuehuetl, panhuahuetl īhuān tlapitzalli.

In yohuālmitohtli "Guelaguetza", tepeilhuitl īpan huēyāithualli Huāxyacac Lunes itepe.

Tlaixcopinaliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Auh 1930 xiuhpan otlachiuhqueh inic ce peliculas icampa tlatozcatl Hollywood, California tlein otlaquiti nochi huel huaxyacatl īxiptlayōllācatl. In xihuitl 1930 otlachiuh in cine mach tlacaqui, cenca tenyoh in cemanahuac ipan nochi tlacatiyan caxtillāntahtoltica ica peliculas iuhqui Santa) xiuhpan 1931 nozo itechpahuic Lupita Tovar.

Cah huēyi mēxihcah īxiptlayōliztli quēmeh Espiral auh Y Tu Mamá También auh huēhueh quēmeh Morelos.

Tonalizcayotl[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Tlatzohtzonaliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Miaquīntīn cuīcayōtl neneuhcāyōtl cah inīn tlācatiyān iuhquin rock, pop nozo tlātlamantic. Huēyi tlacuīcaliztli cateh Lorena y Los Alebrijes, Noesis, Etnia.

Cah cuīcacan quēmeh Auditorio Guelaguetza, Estadio Benito Juárez auh Teatro Juárez Āltepētl Huāxyacac auh Teatro Macedonio Alcalá īhuan Estadio Lic. Eduardo Vasconcelos, īyān huēyi chōntallācatiyān cuīcatiani ōcuīcahuac iniuhquin Lila Downs, Chayanne, Dj Tiesto, Zoé nozo Mœnia.

Cualtzin tlatzotzonaliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Hueyi tlacuicaliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Hueyi cuicatianimeh[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Huehuehtequiyotl itech tlacatlalticpac[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Momotlaliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Mixtecatlachtli.

In momotlaliztli īpan Huaxyacac cah ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhtapayolhuiliztli, omalacapainaliztli, tenis, mapatoltiliztli, ihuan momotlacayotl itech tepozcuaitl.

Huāxyacac oquipiya cemanahuac tlamahuichihuanih ipan momotlaliztli quemeh: xopatiliztli, padel, mapatoltiliztli, hockey patines, amapatoltiliztli, acalpamitl, taekwondo, tenis, atletismo, triatlón, aquizaliztli, windsurf, golf, motociclismo, rally, ciclismo, ocachi axcan, Fórmula 1 ihuan quiquiuhpatoltiliztli.