Altepetl Mexihco

NHE

NCH

NCI

Altepetl Mexihco itoca ce altepetl huan altepenanyotl ipan Mexihco. Ce tlahtohcayotl ocachi tepitzin ián inon tlacatiyan, ca yohualo ipampa Tlahtohcayotl Mexihco noyuhqui ica Morelos tlahtohcayotl ompa huitztlampa. Inin altepetl huelitic, quipia tepoztequitiyotl, tepeoztoyotl, hueyi tlahtolcencahualli ipan itequiliz.

Tlaltocayotl[xikpatla | xikpatla itsintlan]

"Mexihco" quihtoznequi "Mexihtli" nozo "Mexihtin" huan "-co" zanyeno campa. Quilmach ce aztecatl yaoquizqui in ompa Chicomoztoc. Nozo, occequin quihtoa cah zanyeno Metztli ixic, auh ipampa oncan motoca huehuecauh "Mexihco".

Axcan Caxtilahtlahtolcopa mohcuiloa "Altepetl Mexihco" noyuhqui caxtilahtlahtolcopa Ciudad de México. Huehcauhtica motenehua in Calpolli Tlahtoloyan xiuhpan (caxtilahtlahtolcopa: Distrito Federal) catca ihtoa inin altepetl canahpa 2014 ihcuac ce congreso quihtoznequi Tlahtocayotl Altepetl Mexihco.

Occe tlahtolli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Caxtillantlahtolli: Ciudad de México
Mixtecatlahtolli: Ñuu Koꞌyo
Otontlahtolli: ’Monda

Huehcapatlahtoliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Xiuhpan 1968, mochihua nican Latinoamerica inic ce Olimpicayoh Neahuiltiloni altepepan Altepetl Mexico 1968.

Tlalticpacmatiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Cuaxochtia canahpa mictlampa ica Tlahtocayotl Mexico, canahpa icalaquitlampa ica Tlahtocayotl Mexico, canahpa iquizayampa ica Tlahtocayotl Mexico, in yuhquin canahpa huitztlampa Morelos. In tlacatiyan quipiya 200 Km2 itechpahuic tlaixpayotl, noihqui quipiya 11,000,122 km itech hueyatenco.

Ipan tlahuactli Tenochtitlan catca huehcauh Mexico altepetl ica iapanhuan, axan ahmo quipiya in Atezcatl Texcoco.

Yoliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Altepetl Mexihco iyoliz hueyi, quipia ome yeyantli. Nican quipiya hueyic tepehuahcan, quiyauhcuauhtlatli, huacqui teotlalli moihtoa llanos, quipia atl ipampa atoyatl de los Remedios, in Gran Canal hueyi apantli huan Atezcatl Xochimilco.

No xiquitta Altepetl Mexico quipia in axolotl ce ayolcatl ipan Mexico tlalli, totomeh cuauhtli, aztatl, tecolotl, huehxolotl; quipia nepapan chichinimeh yolcameh in tlacuachin, tlahcomiztli, techalotl, epatl, mazatl, zacamiztli, ohcequin, noyuhqui cincoatl, tepocolcoatl, xincoyotl, occequin.

Yoliztli itechcopa Altepetl Mexihco

Epatl	Zacamiztli	Techalotl	Tlacuachin	Cuauhtli

Huehxolotl	Tepocolcoatl	Ayotochtli	Tlahcomiztli	Axolotl

Acer saccharinum	Opuntia ficus-indica	Echinocactus grusonii	Cylindropuntia imbricata	Pinus ponderosa

Teyacanaliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Altepetl Mexihco ca xeluihca 16 ialtepetlahtohcan, itepachoani Claudia Sheinbaum motenehua caxtillantlahtolcopa jefe de gobierno.

Tetlanahuatiani	Cahuitl
Rosario Robles Berlanga	2003-2006
Andrés Manuel López Obrador	2006-2009
Marcelo Luis Ebrard Casaubón	2009-2012
Miguel Mancera Aguayo	2012-2018
Claudia Sheinbaum Pardo	2018-2024

Altepetl Mexihco ixeliuhca[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Altepetl Mexihco ixeliuhca

	Altepecalpolli	Chanehqueh (2010)	Tlaixpayotl (km²)
	Altepetl Mexico	9 209 944	1.479
	Álvaro Obregón	727 034	96,17
	Azcapotzalco	414 711	33,66
	Benito Juárez	385 439	26,63
	Coyohuahcan	620 416	54,4
	Cuauhximalpan	186 391	74,58
	Cuauhtemoc	531 831	32,4
	Gustavo A. Madero	1 185 772	94,07
	Iztacalco	384 326	23,3
	Iztapalapan	1 815 786	117,00
	Magdalena Contreras	239 086	74,58
	Miguel Hidalgo	372 889	46,99
	Milpa Alta	130 582	228,41
	Tlahuac	360 265	85,34
	Tlalpan	650 567	340,07
	Vesnustiano Carranza	430 978	33,40
	Xochimilco	415 007	118,00

Neteicniuhtiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Altepetl	Tlacatiyan	Xihuitl
Los Angeles	Nemachiyōtīlli:USA/nhn	1969
Nagoya	Nemachiyōtīlli:JPN/nhn	1978
Zolcoatitlan	Nemachiyōtīlli:SLV/nhn	1979
Madrid	Nemachiyōtīlli:ESP/nhn	1983
Cuzco	Nemachiyōtīlli:PER/nhn	1987
Berlin	Nemachiyōtīlli:DEU/nhn	1993
Seul	Nemachiyōtīlli:KOR/nhn	1993
La Habana	Nemachiyōtīlli:CUB/nhn	1997
Altepetl Cuauhtemalah	Nemachiyōtīlli:GTM/nhn	1998
Dolores Hidalgo	Nemachiyōtīlli:MEX/nhn	2008
Cádiz	Nemachiyōtīlli:ESP/nhn	2009
Pequin	Nemachiyōtīlli:CHN/nhn	2009
Estambul	Nemachiyōtīlli:TUR/nhn	2010
Rosario	Nemachiyōtīlli:ARG/nhn	2010
São Paulo	Nemachiyōtīlli:BRA/nhn	2011
Paris	Nemachiyōtīlli:FRA/nhn	2014

Tequitiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Altepetl Mexihco, ce altepeticpac ica hueyic tequiyotl ipan tlacatiyan Mexihco tlalli. Occequin mexihcah hueyi tequipanoltih in tlalpixcayotl itech cintli, tlalcacahuatl, nohpalli, chayohtli, chilli, xonacatl, nohuan pitzopixcayotl, totolpixcayotl, ichcapixcayotl, cahuayohpixcayotl, cuacuahuehpixcayotl, pipiyolpixcayotl ompa Milpa Alta, Tlalpan, Tlahuac huan Cuauhximalpan; inompan coyonimatiliztli.

Altepetl Mexihco ce tequitiliztli ipan America itech temocpan. In yacaticac tequiyotl in ahuicyaniliztli ic cualli yeyantli ipan itentli huehuehcauh Tetzcohco atezcatl. In Santa Fe hueyic centro financiero.

Nehnemiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Ce nehnemiliztli, ce tomincayotl ipampa tequitiliztli ipan Altepetl Mexihco, in altepetl quipia hueyic cualcan ipampa nehnemi canahpa Xolalpan Altepetl Mexihco, Paseo de la Reforma, Colonia Roma ipan Cuauhtemoc altepecalpolli, Xolalpan Coyohuacan, San Angel, La Bombilla huan UNAM ipan Coyohuahcan, Apantli Xochimilco ipan Xochimilco altepecalpolli, Tepeyacac huan Lindavista ipan Gustavo A. Madero, Cuauhtlacamac Chapoltepec, Polanco huan Condesa ipan Miguel Hidalgo altepecalpolli, Xolalpan Tlalpa huan Axochco ipan Tlalpan altepetlahtohcan.

Occequin cualcan ca, Six Flags Mexico, Plaza Santa Fe, Perisur, Tequitcalli Soumaya, Acuario Imbursa, Poliforum huan Teatro Insurgentes.

Tlanonotzaliztli huan huaznenqui[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Altepetl Mexico quipia 867.5 tepozcoaohtli en operación, in Hueyi Tepoztotoquixohuayan Benito Juárez. Ehcahuaznenqui, quipia ce mochi itechpa 230,000 m² ohtli. Noihqui ca ohce ehcaquixohuayan ompa Santa Lucía, moihtoa Hueyi Tepoztotoquixohuayan Felipe Ángeles.

In Tepozocuilin Altepetl Mexico ce hueznenqui cenca cualli ipan ohce altepeticpac. In metro ce tepozcoatl motequitiltia ipan inin altepetl. Ca inic ome achi hueyi tepozocuilin ipan America mictlampa, niman Tepozocuilin Altepetl Yancuic York ca.

Chanehmatiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Ce tlacaliztli itechcopa 9,209,944 chanehqueh (Censo INEGI xihuitl 2020), ica 1,4% ipan altepecalpolli, inic ce densidad 16,54 hab/km². Inin nochintin chanehqueh, 5.952 cihuameh ca (76,33%) huan 6.440 tlacameh cah (51,97%). Ce 23,67% (2.933 chaneh.) In tlacamilqueh, 76,33% (9.459 chaneh.) in altepetlacameh ipan mochi altepeticpac 1.576.259 chanehqueh.

Xihuitl	Chanehqueh
2010	3,388,168
2020	9,209,944

Tlamachtiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

In tlamachtiliztli ipan Mexihcoticpacpa miectin xiuhpohualli nican, aztecah ihuan mayatlacah onemachti canah ichanehhuan ica tlahtolli, tlahcuiloliztli, toltecayotl huan tlachiuhtlacayotl huan oacicoh itechpahuic caxtiltecah ocuiltonoa in chanehqueh itech tlalpan ihuan itlachiuh ce huel tlahuapahuallalhuayotl ixcoyan no Mexico.

Inon tlalpan axcan quipia ce cualli nivel nemachtiliztli ipampa macehualteizcaltiliztli xocoyoxiuhpan, in ahmo tlahcuiloyotl aci xihuitl 2020 ipan 9.02 % ichanehhuan tlacempohualiztli. Nican inic ce nemachtiliztli ihuan inic ome nemachtiliztli zan nen ihuan mamaltica (9 xihuitl mani nemachtiliztli). In tlacatiyan nican quipiya ipan temachtiliztli coconeh xochitlah, inic ce tlamachtiliyan, inic ome tlamachtiloyan, bachillerato, tepochcaltlamachtiloyan huan Hueyi tepochcalli, noyuhqui in Escuela Secundaria, noyuhqui quipiya in conemeh; pipilton huan cihuapiltin temachtiah ica chanehqueh.

Mexihco quipia ipan ahcopa tlamachtiloyan, canahpa hueyi tepochcalli tlen itocah Universidad Nacional Autónoma de México, Instituto Politécnico Nacional, Universidad Autónoma de la Ciudad de México, Universidad Autónoma Metropolitana huan Universidad Pedagógica Nacional, ce pani tlamachtiloyan itech Mexico Instituto Tecnológico de Estudios Superiores de Monterrey, Universidad del Valle de México, Universidad Anáhuac, Universidad La Salle, Universidad Iberoamericana, Universidad de las Américas Campus Altepetl Mexihco, occequin.

Tequinemiliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Altepetl Mexihco ce altepetl ican mochi tlacuicuiliztli īpan Centlalticpac quihto Tlaquitcayotl ipan Tlachihuatlacayatl ipan Tlahtohcayotl Mexihco; ixquich tlamatocac toltecayotl, yoliztli ipan ahmo tlamatocac toltecayotl iuhqui tlacualcayotl, macehualmihtotiztli, macehuallahtoliztli.

Tlachihualiztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Altepetl Mexihco ce altepetl ican mochi tlacuicuiliztli ipan Centlalticpac quihto Tlatquicayotl ipan Tlachiuhcayotl ipan Mexihco; ixquich tlamatocac toltecayotl in ompa Mexihco huitztlampa, yoliztli ipan ahmo tlamatocac tlachihualiztli iuhqui tlacualcayotl, macehualmihtotiztli, macehuallahtolloliztli.

In mitohtli, ce mihtotli ipan Xochimilco, tlacah ihuan cihuah mihtotia tlanahuahquez zan cen cuicayotl ica mecahuehuetl, panhuahuetl huan tlapitzalli.

In mitohtli "Chinelo", ilhuitl ipan hueyaithualli Xochimilco iteopan. Noyuhqui quipiya Charro de Abolengo ipan Iztapalapan, Iztacalco huan Venustiano Carranza altepecalpolli.

Tlatzohtzonaliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

Miac tlatzohtzonaliztli cah inin altepemeh iuhqui banda, cumbia, balada ahnozo tlatlamantic.

Frida Kahlo

Momotlaliztli[xikpatla | xikpatla itsintlan]

In momotlaliztli ipan Altepetl Mexihco ca ipampa neicxitapayolhuiliztli, chiquiuhtapayolhuiliztli, omalacapainaliztli, tenis, mapatoltiliztli, ihuan momotlacayotl itech tepozcuaitl. Nican ca ce Autódromo Hermanos Rodríguez ipan , in Fórmula 1 huan quiquiuhpatoltiliztli. Mochihua nican Latinoamerica inic ce Olimpicayoh Neahuiltiloni altepepan Altepetl Mexihco 1968, in ompa, Estadio Azteca, Magdalena Mixiuhcan huan Xochimilco.

Altepetl Mexihco quipiya tlamahuichihuanih ipan momotlaliztli quemeh: xopatiliztli ipan Estadio Azteca, Estadio Azul, mapatoltiliztli, hockey patines, amapatoltiliztli, acalpamitl, taekwondo, tenis, atletismo, triatlón, aquizaliztli, neneloaliztli, golf, motociclismo, rally, ciclismo, ocachi axcan.