Tonalpohualli

In tōnalpōhualli, cē tōnalpōhualli in mahtlāctli īpan yēmpōhualli tōnalli catca.In tlein tēchxotomecayōtiā in tonemiliz, ca tlapōhualiztli īca ticmatih in āxcān mochipa. In ilhuicamatiliztli īhuān tlālticpacāyōtl in īxnāmicticateh tlācatzālan. Iuh ca ilhuicatl zan nō iuh in tlālticpac, in mochi yeliztli mīxcocoā in tlācatl, ca inīn quichīhua cāhuitl mahtlācpōhualilhuitl īhuān yēpōhualilhuitl, iuhqui in conētl huēyiya ihtec nāntzin (266-270 ilhuitl)

In tōnalpōhualli ca neneuhca tlapōhualtocaliztli in oncah mahtlāctliomēyi tlapōhualli man ītloc quicentēca cempōhualli tlahcuilōmachiyōtl. Nimān quicentēca ītloc xihuitl.

1 tōnalpōhualli = 260 tōnalli.^[1]

Nicān oc nepa tictepānah cē tōnalpōhualli.

Cē Cipactli

Inīn tōnalli, iuh mihtoāya mochi cualli in āquin īpan tlācatiya; pilli mihtoāya tēuctiz, tlahtōcātiz, mocuiltonōz. Auh intlā mācēhualli īpan tlācatiya: oquichtiz, tiāccauhtiz, mahuiztiz, panhuetziz, motleyōtiz, oncān quicuāni, quini yez.

In Tonacatēuctli īteōuh, tlatta in tlāpcopa.

Cē Ocēlōtl

In ahcualli tōnalli. Auh in āquihqueh īpan tlācatiya in, in ahzo pilli ahnozo mācēhualli iuh mihtoā, yāōmicqueh, huizzōya, cāhualōya, calaquilōya, ahxihuaya īhuān mochi ahmo cualli in īmahcēhual, in īicnopil mochīhuaya, zan teuhtli, tlahzōlli in milakatzotinemi.

In Quetzalcōhuatl īteōuh, tlatta mictlāmpa.

Cē Mazātl

In cualli tōnalli. Quihtoāya: in quimomahcēhualōya īpan tlācatiya, in oquichtin in cihuah. Auh intlācamo īmpan neltiāya, zan yehhuāntin in tlatzhuiliztica quipoloāya. Intlā tlācatiya īpan ōme tōchtli yez tlahuānqui. Ca cualli nāhui itzcuintli, chicōme ācatl, mahtlāctliomēyi quiyahuitl.

In Tlahzōlteōtl iteōuh nō Tepēyōlohtli, tlatta cihuātlāmpa.

Cē Xōchitl

Inīn tōnalli tlahco: achi tētolīnih īhuān achi cualli. Auh in āquin ahmo īpan mihmatiya in ahtle quittaya, īxkich quipoloāya inic cuīcani, inic tōltēcatl. Intlā ye oncān īnecuiltonōl. Auh ye conpohpōhua īxco, īicpac ye quimana.

In Huēhuehcōyotl īteōuh, tlatta huitztlāmpa.

Cē Ācatl

Auh inic mihtoā: ahmo yēccān, in āquin īpan tlācatiya, pilli ahzo māzēhualli, ahtle cencah īmahcēhual, īilhuil catca, zan iuhquin ehēcatl īpan pōhuiya īnemiliz, ehēcatocoya, ahtle ītlaānca īnelhuayo mochīhuaya, īpampa Quetzalcōhuātl ītōnal. Chicōme quiyahuitl, chicuēyi xōchitl yez cualli.

Chālchihuitlīcuē īteōuh, tlatta tlāpcopa.

Cē Miquiztli

Auh inic cualcān, yēccān īpan machōya īca oncān nehuauhtīlōya, inic ahmo zan ye nō mozōmāz, monehnequiz, ca iuh mihtoāya, in āquin quicneliā, in ōconmahuizōlti, in ōīxpan conquīxtih, in ītzopēlica, in īāhuiyaca in ītētlaōcoliliz zan ye nō conināyiliā, conihcuāniliā.

Ītōcā yez Miquiz, Yāōtl, Yāōmahuitl. Huēhueteōtl īteōuh, tlatta mictlāmpa.

Cē Quiyahuitl

In ahcualli tōnalli īpampa temohqueh in cihuātēteoh, in āquin tlācatiya ōmpa yez tlācatecolōtl. In chicōme cōhuātl ca quīxiptlatiya in tlaōlli, motquitiya cualōni. Īhuān quihtoā, in chicōmetihuaya īpan tōnalli mochipa cualcān. Mictilōyah tlahzōlchīuhqueh, ātlān quimomayāhui.

In Tlāloc īteōuh, tlatta cihuātlāmpa.

Cē Malīnalli

Inīn ahcualli tōnalli, tēcuāni, ihmacaxōni, in āquin īpan tlācatiya, zan motolīntinenca, tēl quittaya in īneyōllāliliz. Auh zan ompolihuiya, zan onquīztiquīza.

Ōme ācatl, ēyi ocēlōtl catca cualli tōnalli. Intlā manaz yohualnepantlah, mocuepaz cualli ītōnal. In Māyahuel īteōuh, tlatta huitztlāmpa.

Cē Cōhuātl

In mihtoāya cualli tōnalli. In āquin īpan tlācatiya quihtoāya īlhuileh, mahcēhualeh yez, mocuiltonōz, onyez in quicuāz in quīz.

Auh in yohuac, in yāōpan oquichtiz momahuizzōtīz; auh intlā cihuātl huel motlācamatiz, huel motlayecoltiā, quipiyaya in ītēicneliz. Pōchtēcatl ītōnal. In Mixcōhuātl nō Camaxtli īteōhuān, tlatta tlāpcopa.

Cē Tecpatl

Inic mahtlāctetl quil cualli in tōnalleh, auh quil in āquihqueh oncān tlācatiyah chicāhuaqueh catcah, īhuān tekihuahcātizqueh. Auh quil cihuah oncān tlācatiyah oquichyōllohqueh catcah, mochi in hueli catca, cencah huel quinēxtiāya in īntlatqui.

Mictlāntēuctli īhuān Tōnatiuh īteōhuān, tlatta mictlāmpa.

Cē Ozomahtli

Auh in āquin īpan tlācatiya ye quicualittaya, quihtoāya: intlā oquichtli īpan ōtlācat, ca motēāhuiltilīz, motēcēcemēltilīz, ahcān tlaēlittōz, mochi tlācatl īcniuh yez, īhuān ahnozo cuīcani, mihtotiāni, ahnozo tlahcuiloh, itlah ic tōltēcatiz.

Īpan ōme malinalli ahmo cualli tōnalli. In Tlahzōlteōtl īteōuh, tlatta cihuātlāmpa.

Cē Cuetzpalin

Ahnōzo cuetzpalli, inīn cualli tōnalli, in āquin īpan tlācatiya cencah chikāhuac, chicāhuanacayo aīc cencah mococōz. Auh intlā canah onhuālhuetzi ahcān conmati, mēuhtihuetzi, pohpoxiuhtēhua, Intlā miyac tlatequiz īhuān ahmo tlahuāhuanaz, ahmo quicāhuaz, ahtlamiz cualli ītōnal.

InTēzcatlīpōca nō Itztlacōliuhqui īteōhuān, tlatta huitztlāmpa.

Cē Ollīn

Inīn tōnalli tlahco: achi tētolīnih īhuān achi cualli. In āquihqueh oncān tlācatiya intlā mahzēhuayah īhuān izkaltīlōyah, quil cualli īpan mochīhuaya. Auh in ahmo tlamahzēhuaya quil netolīniliztli īmpan mochīhuaya. Monequi quittaz in ilhuicatl zan iuh ahciz īitqui, īāxcā.

In Tlahzolteōtl īteōuh, tlatta tlāpcopa.

Cē Itzcuintli

Ca cualli tōnalli in āquihqueh īpan tlācatiyah yezqueh tētēuctin ahnozo huēyin tlahtohqueh; yāōpan yāz īhuān quimānaz in māmāltin. In Xiuhtēuctli ca ītōnal, in tletl, in copalli, in āmatl ītlacual.

Quihtoāya in īquin quihuālmatiz in neltiliztli, in nelhuayōtl. In Xiuhtēuctli īteōuh, tlatta mictlāmpa.

Cē Calli

Quihtoāya inīn ahmo cualli tōnalli, in ohuihcān quīzaz, ahzo yāōmiquiz, ahxihuaz, ahcān āhuiya, ahcān tlacaco, tlamati. In āquin īpan tlācatiya yez ichtequi, cochini, in āhuiyani, ahzo yez īxpopoyōtl, inic mochi polihuiz.

In tōnalli ēyi cōhuātl, chicōme ātl cualli. In Itzpāpālōtl īteōuh, tlatta cihuātlāmpa.

Cē Cōzcacuāuhtli

In āquin tlācatiya quihuālcualtiāya, quihtoā huēhuetiz, ilamatiz, quitlamatiz quitlamitēhuaz in pāquiliztli, īhuān mocuiltonōz, tlamahuizōz in tlālticpac. Auh tēl za nō īpantiā, in āquin iuhqui mochīhuaya, yehīca ca miyec tlācatl miquiya in īpan tlācati.

In Xolotl īteōuh, tlatta huitztlāmpa.

Cē Ātl

Ātl

Quihtoāya: ahmo cualli, īhuān quihtoāya zan chictlapāntli, chictlapānticah. Īxquich cualli ahnozo ahcualli. Zan mochi ahcualli in colōticah teuhtli, tlahzōlli, auh ahmo inic yāz in ic miquiz. Chālchihuitlīcuē ītōnal īpampa in toteōtzin moquequeloā totechpa.

In Chālchiuhtōtolin īteōuh, tlatta tlāpcopa.

Cē Ehēcatl

Inīn ahmo cualli, quihtoā tēpoloāya; in motēnēhua huel tēhuichtecqueh, tētzontzomeh, tēpatlachtin. In yehhuāntin tēmāmācpalihtōtihqueh. Auh inīn tōcāyōtīlo tētzotzomeh: intlā canah huel ōānoqueh, zan quintētēpachoā, quintētzicali tetica, huetzi tetl īpan īcuā, quintētētzotzona.

In Chālchihuitlīcuē īteōuh, tlatta mictlāmpa.

Cē Cuāuhtli

Inic quil ahmo cualli in tōnalloh, auh quil in āquihqueh īpan tlācatiyah yezqueh patoānimeh, iuhqui mochi quipolōzqueh, patōtinemizqueh. Cuauhcaltīlo īpampa ahmo ahci in īōllamaliz. Nicān ōhuāltemōqueh in tepitōtōn cihuātēteoh, cēmeh yehhuāntin cah Xōchiquetzal, inīn tōnalli iteōuh, tlatta cihuātlāmpa.

Cē Tōchtli

Inīn ca cualli tōnalli. In āquin tlācatiya īpan tōnalli, cencah motlaēlcōltiāni, tlatequipanoāni, mocuiltonoāni. Quil nochipa tlatequiz, mochi quichīhua in xōchtiā.

In tlācatinih nicān huēhuetiz, ilamatiz, quīz in eztli, in yōllōtl. In Xipe Totēc īhuān Tlāhuizcalpantēuctli īteōhuān, tlatta huitztlāmpa.

Nō xiquitta

Tōnalpuhque
Nemontemi (Maya: Uayeb)
Xihuitl (Maya: Haab, tun)
Xiuhmolpilli (Maya: hunab)
Xiuhpohualli
Cuāuhxicalli

Tlahtōlcaquiliztilōni

↑ Tovar, Juan de (1585). "El calendario azteca Tonalpohualli". Biblioteca Digital Mundial (in Idioma: Español). Retrieved 2013-05-24.

Occe necuanamictiliztli

Tovar, Juan de (1585). "El calendario azteca Tonalpohualli". Biblioteca Digital Mundial (in Idioma: Español). Retrieved 2013-05-24.
Amoxtli.org: The Aztec Gateway: The Tonalpohualli - Inglatlahtolli
Mesoamerican Calendars - Inglatlahtōlli (TTI)
Tonalpohualli™ - Inglatlahtolli
Andreas Grünschloß Encyclopedia of Religion and Nature - 2002: Aztec Religion and Nature (Precolumbian) - Nemachiyōtīlli:De

[1] Tovar, Juan de (1585). "El calendario azteca Tonalpohualli". Biblioteca Digital Mundial (in Idioma: Español). Retrieved 2013-05-24.

[1]